là tỉ-khâu-ni (bhikshuni); hạng đàn-ông theo đạo mà không xuất-gia, gọi là ưu-bà-tắc (Upasaka); hạng đàn-bà theo đạo mà không xuất gia, gọi là ưu-bà-di (Upasaki). Những tỉ-khâu và tỉ-khâu-ni lập thành các Tăng-hội, có nhà tinh-xá, tức là nhà chùa, để ở mà tu-hành học đạo.
Phật không có định-sở ở hẳn chỗ nào. Khi ở Ba-la-nại (Bénarès), khi ở Xá-vệ thành (Savasthi), khi ở Vương-xá thành (Radjagriha). Khi ở Trúc-viên tinh-xá (Vénounana), hoặc ở Linh-thứu-sơn (Gridhakouta). Lệ cứ đến mùa hè là mùa nhiều mưa, thì các đệ-tử tụ hội ở một nơi nào, để học đạo; đến mùa khô ráo thì lại đi thuyết-pháp khắp trong vùng trung-lưu sông Hằng-hà (Le Gange).
Phật đi thuyết-pháp như thế trong bốn-mươi-nhăm năm. Đến năm 80 tuổi, một hôm Ngài đi đến cái rừng gần thành Câu-thi-na (Koucinagara), thấy trong mình phát bệnh nặng, biết là sắp vào nát-bàn, bèn nghỉ lại ở chỗ có hai cây sa-la, và ngỏ ý cho các đệ-tử biết. Khi ấy các tỉ-khâu nghe nói Phật sắp diệt-độ, ai nấy đều kêu khóc, xin Phật hãy ở lại trần-gian mà độ chúng sinh. Phật nói rằng: « Trời, đất, người, vật, phàm cái gì ở trong tạo-hóa đã có sinh, tất là có tử. Muốn trái lẽ ấy sao được. Ta nay vào nát-bàn là chỉ bỏ cái hình-hài vô-thường mà thôi, chứ Phật, Pháp và Tăng vẫn thường trụ ở thế-gian để tế-độ chúng sinh ». Các đệ-tử nghe lời thuyết-pháp của Phật đều được an-ủy.
Ngày Phật viên-tịch là ngày rằm tháng hai, vào quãng năm 480 trước Tây-lịch, tức là vào năm thứ 34 đời vua Kính-vương nhà Chu bên Tàu.
Phật diệt-độ rồi, các đệ-tử đem hỏa táng, chia xá-lị[1] (Çarira) ra làm tám phần, vua các nước rước về xây tháp để thờ. Về sau vua A-dục (Açoka) lại chia làm tám vạn bốn nghìn
- ▲ Xá-lị: Hài cốt còn lại.
