nhân mà có. Do cái nghiệp-lực quá-khứ hoặc thiện hoặc ác thành ra. — Đẳng-lưu quả là cái quả do đồng-loại nhân hay do biến-hành nhân mà có. Ấy là chỉ về cái kết-quả của hiện-tượng nào cũng đồng đẳng, đồng loại với nguyên-nhân của hiện-tượng trước. — Ly-hệ quả là cái quả không do lục-nhân, tứ-duyên mà có, mà do vô-lậu chân-trí thoát-ly sự hệ-phộc của vô-minh và phiền-não và chứng được cảnh niết-bàn. Sĩ-dụng quả là cái quả do hai cái câu-hữu nhân và tương-ứng nhân nương-dựa nhau mà thành, cũng như các thứ nghiệp dựa vào sự tác-dụng của sĩ-phu mà có. — Tăng-thượng quả là cái quả kết thành bởi năng-tác nhân và tăng-thượng duyên.
Vạn vật do lục-nhân, tứ-duyên hòa-hợp mà sinh ra, nhưng kết-cục ngoài ngũ-uẩn thì không có vật gì cả. Vậy nói rằng có cái « ngã » chi-phối ta để chuyển-biến qua đời sau là mê-hoặc là không-tưởng, cho nên không nên chấp có hữu-vi vô thường, mà chỉ nên trông ở cõi niết-bàn thường tịch.
Nhân-sinh là khổ-não, là ô-trọc, là mê-hoặc, cho nên cần phải giải-thoát. Cái phương-thức giải-thoát có giới, định, tuệ. Giới là giới-luận, răn làm những điều không ngay-chính, định là thiền-định để giữ tâm-trí cho vững, tuệ là trí-tuệ phân-biệt thực-tướng của các sự-vật, hiểu rõ cái lý nhân-quả của Tứ-diệu đế. Dùng ba cái học ấy mà đi tới giải-thoát, tức là vào niết-bàn.
2• Thành-thực tông. — Tông này đồng thời phát-hiện với Câu-xá tông do Ha Lê Bạt Ma đặt ra, lấy cái thnyết của Không-bộ bên Tiểu-thặng làm gốc.
Thành-thực tông chia thế-giới-quan ra làm hai môn: Thế-gian môn và đệ-nhất-nghĩa môn.
Thế-gian môn có hai phương-diện: một phương-diện là cứ chỗ chư pháp sinh-diệt vô thường thì
