chuẩn-đích nhất-định, chẳng qua là nó theo thời mà luân-chuyển. Cái trước ta cho là tốt, thì bây giờ ta cho là xấu, cái bây giờ ta cho là hay, sau này người ta lại cho là dở. Dở dở, hay hay, vô thường vô định, thành ra như cái trò quỉ-thuật làm cho người ta mê-hoặc.
Các bậc thánh-hiền đời trước, biết rõ những điều ấy, muốn tìm ra một con đường mà đi trong đám tối-tăm mờ-mịt, nên mới lập ra học-thuyết nọ, tông-giáo kia, để đưa người ta đi cho khỏi mắc phải chông-gai nguy-hiểm. Nho-giáo, Đạo-giáo và Phật-giáo đều có một quan-niệm như thế cả. Song mỗi một học-thuyết có một tông-chỉ và một phương-pháp riêng để học đạo tu thân, cho nên cách luận-lý, cách lập-giáo và sự hành-đạo có nhiều chỗ khác nhau.
Bàn về căn-nguyên của Vũ-trụ, thì học-thuyết nào trong Tam-giáo cũng lấy cái Lý tuyệt-đối làm căn-bản, cho vạn vật sinh-hóa đều gốc ở cái Một. Gọi cái Một là Thái-cực, là Đạo, là Chân-như hay là Thái-hư (sunyatâ), danh-hiệu tuy khác, nhưng vẫn là một Lý. Chia ra thì thành trăm đường nghìn lối, mà thu lại chỉ có một. Đó là cái ý của Khổng-tử nói ở thiên Hệ-từ trong kinh Dịch rằng: « Thiên-hạ đồng qui nhi thù đồ, nhất tri nhi bách lự: Thiên-hạ tuy có nhiều đường khác nhau, nhưng cùng về một chỗ, trăm lo, nhưng về một mối ».
Cái Một ấy mới thật là cái « có » tuyệt-đối thường định tự-tại. Còn vạn vật là sự biến-hóa của cái Một ấy, thì chỉ là những cái « có » tỉ-lệ tương-đối, tức là những ảo-tượng vô thường mà thôi.
Vạn vật đã là ảo-tượng, thì cuộc đời có khác chi những trò-tuồng ở trên sân-khấu, bày ra đủ mọi
