Trang:Phat giao dai quan.pdf/21

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 19 —

ngồi với người cấp dưới, thời lấy thế làm nhục không gì bằng, cho nên trong xã-hội mỗi hạng người ăn ở cách-biệt nhau, thật là một cái trở-lực to cho sự tiến-hóa. Vậy mà Phật Thích-già là người thuộc về bậc sang-trọng, lại xướng lên cái chủ-nghĩa bình-đẳng như thế, thật như lời các nhà làm sách tây đã nói rằng Phật đã gây ra một cuộc cách-mệnh lớn trong xã-hội Ấn-độ đời bấy giờ.

Vua cha bèn sai các quan đi kén vợ cho thái-tử. Các quan về tâu rằng có một ông trưởng-giả tên là Ma-ha-na-ma, cũng thuộc giòng Thích-già, có người con gái tên là Gia-du-đà-là (耶 輸 陀 羅, Yasodhara), đã tới tuần cập-kê, mà người nết-na nhan-sắc lắm. Vua truyền chọn ngày lành tháng tốt, làm lễ cưới cho thái-tử. Lại dựng cho ba tòa lầu, gọi là tam-thời-điện, để cho thái-tử và bà phi ở, một điện để ở mùa xuân và mùa thu, một điện mùa hạ và một điện mùa đông. Trong cung-điện bày-biện trang-hoàng cực là sa-xỉ, đặt cuộc vui chơi cực là hoan-lạc. Ngày nào đêm nào cũng đàn hát yến tiệc. Mấy trăm mĩ-nữ cung-tần hầu-hạ ở trong, mấy nghìn thị-vệ tráng-sĩ canh giữ ở ngoài; thật là bao nhiêu những cảnh trang-nghiêm hoan-lạc ở đời, không còn thiếu một chút gì. Trong sách Phật gọi đoạn này là đoạn « ngũ-dục-ngu-lạc », nghĩa là năm bụng dục đều được vui sướng.

Song thái-tử sinh-trưởng giữa cuộc phong-lưu phú-quí như thế mà vẫn không vui, cái tính sầu cũ vẫn không tiêu đi được. Từ khi đi thăm đồng, mục-kích cái cảnh vạn-vật tương-tàn, mà trong lòng cứ âm-thầm đau-xót, biết rằng cõi đời là cõi khổ, sự đời là bất-thường, dẫu vui thú đến đâu cũng không