Trang:Phat giao dai quan.pdf/43

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 41 —

« Thế-tôn nói như thế; năm thày Sa-môn hoan-hỉ, ngợi khen lời Thế-tôn dạy... »

Ấy cứ trong sách Phật của Nam-tôn thời lần đầu Phật thuyết-pháp cho năm thày Sa-môn như thế. Sách Bắc-tôn chép cũng giống, nhưng không được tường-tận như vậy. Lần thuyết-pháp đầu ấy sách gọi là « chuyển pháp-luân » (轉 法 輪 = dharma-tchakra-pravartanam, Tây dịch là « tourner la roue de la loi », nghĩa là quay bánh xe phép). Tuy năm thày Sa-môn đều hoan-hỉ lĩnh-giáo, song lần đầu ấy mới có một thày Kiều-trần-như (僑 陳 如 = Kaundinya) là cảm-hóa theo Phật, bởi thế nên được hiệu là « Thiện-thính » (Adjnyâta). Bấy giờ có thày là đệ-nhị la-hán, đệ-nhất la-hán là Thích-già. Còn bốn thày kia thời phải thuyết-pháp một lần nữa mới cảm-hóa được, lần này không có tên riêng, nhưng có thể gọi là thuyết-pháp về lẽ « vô-ngã ». Trong khi Thích-già thuyết-pháp, thời năm người môn-đồ cắt lần lượt nhau ra ngoài thành xin của bố-thí về để thày trò cùng ăn. Khi truyền phép đã xong, ai nấy đã hiểu, thời sách Phật nói bấy giờ trong đời cả thảy có sáu vị la-hán, tức là Thích-già-Mâu-ni và năm người đồ-đệ vậy. Năm người ấy là Thiện-thính Kiều-trần-như (Adjnyâta Kaundinya), A-xả-bà-đồ (阿 捨 婆 闍 = Asvadjit), Bạt-ba (跋 波 = Vâchpa), Ma-kha-na-ma (摩 訶 那 摩 = Mahânâma), và Bạt-đà-la-đồ (跋 陀 羅 闍 = Bhadrika); tức là khởi-điểm hội Tăng-già (僧 伽 = Sangha) sau này. Vì rút lại Thích-già-mâu-ni chẳng qua là người sáng-lập ra một đoàn tu-đạo đi hành-khất và ăn của bố-thí mà thôi, thế mà sau ảnh-hưởng sâu-xa biết bao, thế-lực bành-trướng dường nào.