Trang:Phat giao triet hoc.pdf/106

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Biết thuận theo cái lẽ hoạt động là thánh. Kẻ phàm phu không rõ cái lẽ ấy, nên ghét sanh diệt, ép vật vô thường làm vật hữu thường.

5. Lục đại duyên khởi. — Lục đại (mahâbhûtas, les six éléments) là: địa, thủy, hỏa, phong, không, thức. Ở đây lấy địa, thủy, hỏa, phong, tứ đại, mà thêm vào không (tức là không gian) và thức (tức là ý thức, tức là tâm).

Thân ta do tứ đại mà có, không thức do tâm của ta mà có. Vũ trụ bổn thể cũng không ngoài lục đại. Đại, là tiếng của người Tàu dịch tắt chữ mahâbhûta trong tiếng phạn: mahâ là đại (grand), bhûta là vật (être, créature).

Địa, thủy, hỏa, phong, tứ đại, là vật. Không, thức tức là tâm. Thuyết lục đại duyên khởi hiển nhiên là thuyết vật tâm nhị nguyên luận

Vật tâm nhị nguyên là tại tri giác của ta phân biệt ra như thế. Chớ bổn thể của thật tại vẫn có một, vẫn tuyệt đối.

104