Trang:Phat giao triet hoc.pdf/192

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Một vật có, thì bao nhiêu những cái khác, vô thể, gồm vào cái hữu thể kia. Bởi trong vạn vật, cái nầy cái nọ cùng đồng thể nhau không có sai biệt. Một vật có thể nói là vạn vật, vạn vật có thể nói là một vật. Đó là nói về môn « tương tức » ở nơi thật thể. (Tương tức, nghĩa là cùng nhau, cái nầy tức là cái nọ, cái nọ tức là cái nầy.)

Dị thể tương nhập, đồng thể tương tức, đó là cái lý của « sự sự vô ngại ». Trong không gian, trong thời gian, một với nhiều cùng dung nhau (nhứt, đa, tương dung), dài với vắn cùng dung thông nhau, chủ với bạn đều cụ túc.

Lục tướng viên dung, thập huyền môn tương tức, tương nhập, cho nên đa tức là nhứt, nhứt tức là đa. Cá tâm, bởi đó cũng tức là phổ biến tâm; cá nhân tức là quốc gia, tức là vũ trụ. Một vật tồn tại, là do lực của vô lượng vật khắp thập phương ở quá khứ, hiện tại, vị lai. Đồng thời, một vật ấy, cũng lại cùng với

190