Trang:Phat giao triet hoc.pdf/70

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Kịp đến khi nhân trí mở mang thêm, tư tưởng càng ngày càng phức tạp,— khi ấy những luận tiêu cực tích cực cùng đi đôi, mà ngụy biện lưu hành: nào là lấy thuyết tiêu cực phê bình tích cực luận, nào là lấy tích cực thuyết phê bình tiêu cực luận. Rối ren chằng chịt một thời.

Lại như nhị nguyên luận (dualisme) của phái Số luận (Samkhya), nguyên tử luận (atomisme) của phái Thắng luận (Vaisesika) cùng ngũ uẩn pháp của Phật giáo, đều lần lượt bị người ta chỉ trích, mà nhứt nguyên luận của phái Veda được phát đạt. Nhứt nguyên luận rồi sẽ đi đến vạn hữu thần luận.

Long Thọ ra đời, thuyết không luận, là luận về giới hạn của nhận thức, và thuyết hữu luận là để thuyết minh cái thể động của thật tại. Hữu không gồm hai. Một phương diện làm cho hoàn thành vạn hữu thần luận, (là cái triết học gốc cội của xứ Ấn độ.) Một phương diện làm cho trùng hưng nghị luận về phương thức

68