Trang:Phat giao triet hoc.pdf/92

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Tuy nhiên, về phương diện tông giáo, phật giáo có phân phái nhiều như thế, về phương diện triết học, nó, cũng như các nền triết học khác, cũng xây quanh bao quẩn có mấy vấn đề mà thôi.

Nay ta xét phật giáo về ba phương diện. Một là phương diện vũ trụ luận, hai là phương diện giải thoát luận, ba là phương diện luân lý.

Vũ trụ bởi đâu mà có?

Từ thuở nào đến giờ, trí con người vừa hiểu biết, là vừa phát ra câu hỏi đó. Tông giáo nào, triết học nào, cũng phải băn khoăn với câu hỏi đó.

Trong vũ trụ có những hiện tượng. Mà có hiện tượng tất có thật thể. Vậy triết học đi tìm khảo sát hai phương diện ấy của vũ trụ. Chẳng những khảo sát riêng hiện tượng và tự thân của thật thể, triết học còn khảo sát thêm một từng nữa cho biết hiện tượng với tự thân của thật thể quan hệ nhau làm sao. Một khi đã thấy, hoặc tưởng là

90