Trang:Phat giao voi Nho giao.pdf/13

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 11 —

Xem thế thì biết Ngài vốn là nhà Nho, đã thi đỗ làm lên quan to, mà lại tu-hành chứng thành Phật-quả, chẳng phải là một nhà chân-nho cao-thượng lại hay như thế ru? Cứ theo như thói thường thì ai cũng cho cái sự Ngài hay « biến tạp vi trai » làm lạ, mà không biết được cái chí của Ngài hay « từ vinh mộ đạo » mới là cao! Đó đều bởi cái tâm chân-như của ngài nó trong sáng như gương, dẫu cái mồi lợi-lộc, cái miếng đỉnh-chung cũng không làm cho ngài ham mến được; nữa là những loài môi son má phấn, cợt liễu cười hoa kia, lại hay làm cho ngài say mê đi được hay sao! Tu thế mới là tu, Phật thế mới nên Phật, chứ có phải chỉ Na-mô hão mà thôi đâu; nay ta cứ trông gương các vị Phật-tổ nước ta đó, đường tu đã sẵn, sao chẳng cố mà tu cho đến cõi giác. Khi ngài tu ở chùa Yên-tử có ngâm rằng:

Bão chuyết vô dư sách
抱 拙 無 餘 策
Phù suy hữu xấu đằng
扶 衰 有 瘦 藤
Trúc lâm đa túc điểu
竹 林 多 宿 鳥
Quá bán bạn nhàn tăng
過 半 伴 閒 僧

Nghĩa là: Vụng dại dám đâu khoe chước lạ,
Gậy mây lững-thững dắt ta đi;
Chim về rừng trúc tìm nơi nghỉ,
Bạn với sư già chẳng ngại chi!

Ấy cái khí-vị đạm-bạc thanh-cao của ngài nó tỏ ra lời thơ như thế, biết ngài chỉ vui thú cùng chim hoa cây cỏ, chứ xá chi những loài liễu ngõ hoa tường, lẽ nào lại có cái truyện nàng Ba thử được. Những văn thơ của ngài nay còn chép ở trong tập Ngọc chiên chích-diễn và tập Việt-âm, còn nhiều bài có chí-khí cao-thượng không thể kể ra đây cho xiết được. Lại còn bài Huyền-Quang hành-giải của ông Nguyễn Công-Hoàn người Cổ-đô làm ra bằng văn nôm, tiếc nay chưa tìm thấy. Cụ Ngô Thời-Sĩ có làm