Trong đoạn này, chỉ có nửa trên đúng với tư-tưởng của Khổng tử, trong khi dạy học, Khổng-tử thật ít nói đến việc quỉ thần, hay sự sống chết. Nhưng còn nửa dưới, thì nó chỉ là nghĩa ở đầu sách Đại-học mà thôi, sao biết ý của Khổng-tử như thế?
Trong sách Đại-học, về chỗ này, ngoài câu « Đại-học là di-thư của Khổng-môn » do Trình-Di[1] nói ra, không có một vết tích gì có thể nhận là ý của Khổng-tử, cho đến những chữ « Tử viết », « Khổng-tử-viết » hay « Trọng-Ny viết» cũng không có nữa.
Đem cái ý ấy mà so với sách Luận-ngữ, là sách đích của Khổng-môn còn lại, cũng không thấy nó hợp với chương nào câu nào.
Thế thì căn cứ vào đâu mà võ-đoán rằng đạo của Khổng là vậy.
Tác-giả chừng cũng tự biết như vậy, cho nên tiếp đó mới nói gượng rằng:
« Đạo của Khổng-tử lấy chữ « chí thiện » làm cực điểm. Chí-thiện tức là nhân. »
Đó là ý của Tống nho, Khổng-tử không nói thế, hay nói dưa dứa như thế bao giờ.
- ▲ Một người tiêu biểu của Tống nho, cách Khổng-tử chừng 1.500 năm.
