Trang:Phe binh Nho giao Tran Trong Kim.pdf/75

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
73
PHE BINH NHO GIAO

Về quỷ thần:

Cứ như trong thiên Thuật-nhi đã chép, thì việc quỉ-thần cũng như việc biến loạn, quái-gở Khổng-tử không hề nói đến.

Có lần Từ lộ hỏi về việc thờ quỉ, ngài bảo: « chưa biết việc thờ người, biết sao được việc thờ quỉ ».

Lại khi ngài bị tật-bệnh, Tử-Lộ xin cho cúng tiễn. Ngài hỏi: Có lệ thế ư? Tử-lộ thưa: «Có! Sách Lụy nói rằng: «Cúng tiễn này với thần-kỳ trên dưới », Ngài liền từ chối mà rằng: « Khâu này cúng tiễn lâu rồi ».

Thế nhưng Khổng-tử có tế, có ăn tray, và lại khuyên bảo học-trò đối với quỉ-thần thì nên kính mà xa ra.

Còn sự sinh tử thì ngài tuyệt không động tới, Tử-lộ hỏi về việc chết, ngài chỉ đáp rằng: « Chưa biết việc sống, thì biết sao được việc chết ».

Qui nạp những lời và việc trên đây, có thể thấy rằng: Đối với trời và quỉ-thần, Khổng tử chỉ có quan niệm lờ mờ. Vì những ảnh hưởng đời trước còn lại, Ngài cũng nhận là có trời và có quỉ-thần, nhưng không biết đích trời là thế nào, quỉ-thần là