Nhìn nhau giọt vắn giọt dài,
giây lâu măt nhắm hồn bay vía dời.
Chơn dậm đất, miệng kêu trời,
Cảm lòng quân tử, thương người từ thân. 130
Lần hồi an trí mồ phần,
mản tang chế ấy mấy lần xuân qua.
Do lo đường trước nẻo xa; lại lo tới nổi huyên già xiết bao.
Than thân tủi phận làm sao; thứ sau đây kể thể nào mà nghe.
IV.
Suy đi gẩm lại mọi bề; héo don gan ruột, ủ ê mặt mày.
Nhà huyên xem vẻ lạ thay,
hỏi rằng: « phiền ấy sầu nầy ích chi? — 140
Thưa rằng: trộm nghỉ coi kỳ; Trời công sao lại cớ gì hiêp ta.
Người yêu quỉ, kẻ tinh ma,
bộn tay giàu có, hiếm nhà vinh vang.
Còn người lương thiện trăm đàng,
lâm vòng cực khổ, phải mang khó nghèo.
Ghe phen nghèo lại măc eo,
thần tài vừa vắng, quỉ theo cười liền.
Vì vàng bạc với giấy tiền,
sai lên đồng thiêp, khiến lên bóng chàng. 150
Dầu cho kém bạc kém vàng,
kẻ anh tài phải hiển vang trong đời! »
Mẹ nghe than vắn thở dài; gạt ngan phân giải dôi lời con nghe:
« Sao con chẳng biêt kiêng dè,
không vì trời đât, không e thánh thần.
Giàu do mạng, chẳng do nhân:
hiếm tay trí huệ phải bần hàng vi.
Chớ ghen ghét, chớ phân bì; có nên nên có, rồi thì thì thôi. 160
Tuồng đời, Trời đả săp rồi,
có khi sung sướng, có hồi lao đao.
Có người lo lắn tầm phào,
ngày no hơi mài, đêm thao thức hoài.
Hể không mạng, lại có tài,
xưa nay mấy kẻ trọn hai chử nầy! —
Rằng: tiên nghiêm khuât bấy chầy,
gia từ mình ốm voc gầy xot xa. —
Rằng: con chớ quản việc nhà,
lo bề ăn học, toan ra kinh kỳ. — 170
