TAM-QUỐC DIỂN-NGHĨA
CUỐN THỨ NHỨT
HỒI THỨ NHỨT
Hội Đào-viên ba người kết nghĩa,
Trừ Huỳnh-Cân một trận thành công.
Đại phàm sự thế thiên hạ, phân lâu thì phải hiệp, hiệp lâu thì phải phân. Ví như nước lớn nước ròng; lẽ trời xây vần thay đổi. Đời Đông châu các nước hiệp về Tần; Tần trị đặng hai trào rồi hiệp với Hớn; Hớn Cao Tỗ tên là Lưu Bang, trảm xà khởi nghĩa đóng đô nơi phía Tây tại đất Tràng an; cho nên gọi là trào Tây hớn. Truyền đến đời vua Quan võ tên là Lưu Tú, trung hưng dẹp loạn, định đô nơi phía Đông tại đất Lạc dương, cho nên gọi là trào Đông hớn. Truyền đến đời vua Huờn đế: yêu dùng lũ hoạn quan cấm ngăn tôi trung trực; vận nước đã suy lần; đến khi vua Huờn đế băng, không có con trai. Triều đình rước ông Giải độc đình hầu tên là Lưu Hoằng, lên nối ngội gọi là vua Linh đế.
Linh đế tức vị rồi, nhờ có quan đại tướng là Đậu Vỏ, với quan Thái phó là Trần Phiền, tả phụ hửu bậc; nhơn dân ai nấy đều mầng, tưởng trông thấy phước bình trị! ai dè trong đám hoạn quan là lủ Tào Tiếp hiệp mưu với nhau mà lộng quyền; Đậu Vỏ và Trần Phiền, toan mưu lập kế mà tảo trừ, rủi lậu cơ mưu hai ông ấy đều bị hại. Từ ấy, chúng nó càng ngang dọc chẳng kiên nể ai. Vua Linh đế nối vị đặng hai năm. Ngày rằm tháng giêng vua ngự ra đền Ôn đức, mới bước lên ngai mà ngồi, xãy đâu bên góc đền ùn ùn nổi trận gió thấy một con rắn xanh, lớn hơn đầu gối dài ước hai trượng, ỡ trên trính thòng xuống một cái rầm nằm khoanh trên ghế ỹ. Vua thất kinh liền té xuống ngai, quan Thị cấp cứu phò về cung. Các quan cũng sợ chạy trốn. Giây lâu con rắn ấy biến mất, kế lấy giông gió sấm chớp mưa lớn luôn cả đêm, nước chảy không kịp, sập nhà cửa hết nhiều. Cách hai năm nữa, tại xứ Lạc dương bị địa chấn, nước trào biển sóng đánh trôi hết.
Qua năm khác lại sanh điềm gà mái hóa gà cồ. Ngày kia trời đương thanh bạch thấy một vầng hắc khí dài hơn 10 trượng, bay vào đền Ôn đức rỏ ràng, vua buồn rầu hạ chiếu phán hỏi bá quan: « Vì cớ chi mà liên miên tai biến như vậy?» Quan Nghị lang tên là Thới Ung thượng sớ, thì đại ý trong lời sớ mình, chỉ về rắn hiện trong đền; gà mái hóa gà cồ; là điềm trời ứng cho đàn bà làm loạn nước. Nay người nội hoạn cũng như đàn bà một thứ, mà lủ nó cầm chánh nước, cho nên tai biến đường
