Trang:Tan Da tung van.pdf/17

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 15 —

chồng khác thời còn lấy gì làm trung, trinh. Ông Quản-Trọng nếu cũng cùng Thiêu-Hốt mà tự-vẫn ở nước Lỗ thời trong đời Xuân-thu lấy ai để chính lại thiên-hạ. Bà Mỵ-Ê nếu không quấn tấm chiên đỏ thời trên bờ sông nọ lấy gì làm khói hương. Vua Lê-Tổ nếu ra làm Tuần-kiểm thời non xanh nước biếc trong lúc ấy lấy ai mặc áo vàng xưng chẫm mà từ cuối đời Trùng-Quang cho đến hết đời Chiêu-Thống, trong khoảng ba-trăm-bẩy-mươi-sáu năm đó, sử ta có nhẽ là thuộc Minh. Ông Gia-Cát nếu ra theo Tào-Man thời Ngụy, Thục, Ngô lấy ai thành cái thế tam-phân vậy. Than ôi! bao những cái công-đức sự-nghiệp long giời lở đất, khốc quỉ kinh thần, của những bậc đại-thánh, đại-hiền, anh-hùng hào-kiệt, nhân-nhân, chí-sĩ, tiết-phụ, liệt-nữ từ nghìn năm về trước mà khiến cho ta đến nay còn được tưởng-mộ, được sùng-bái, được nhờ cái ơn sót mà vớt cái thơm thừa, dẫu vì là cái tài, cái đức có hơn người, nhưng nguyên cũng đều tự một chút lòng tự yêu mình, tự tiếc mình, cho nên mới giữ được cái tài ấy, cái đức ấy mà để làm nên các cái công-đức, sự-nghiệp ấy. Vậy thời một cái đức tự-ái chẳng thực là một phần gốc của thánh-hiền hào kiệt hay sao? Cho nên quân-tử quí tự-ái.

2° Tự-trọng

Phàm người tất biết tự-ái, rồi mới biết tự-trọng, cho nên đức tự-trọng lại ở sau đức tự-ái. Đã biết tự-ái. tất nên biết tự-trọng, cho nên đức tự-ái lại tiếp đến đức tự-trọng.