TÂY-NAM ĐẮC BẰNG
Chia làm hai đoạn
ĐOẠN THỨ NHẤT
Chia làm hai đoạn
ĐOẠN THỨ NHẤT
Cảnh thứ I. — TRIỀU ĐÌNH CHÚA NGUYỄN Ở GIA ĐỊNH
Bài-trí: Bầy như trong cung thất nhà vua, chúa Nguyễn ngự trên ngai vàng, quan Thái giám đứng hầu đàng sau; hai ông quan cầm thanh gươm đứng trầu hai bên.
Chiếm Gia-Định, Tây-sơn nổi loạn,
Qua Tiêm-la, Nguyễn-chúa cầu binh.
Nguyễn-chúa — Quốc-thái — Hoàng-phi — Lê-văn-Duyệt — Chu-văn-Tiếp
Nguyễn-văn-Thành, tướng-tá, quân-sĩ
Nguyễn-văn-Thành, tướng-tá, quân-sĩ
Nguyễn chúa viết. — (Như ta nay) trấn thành Gia-định, nối nghiệp thúc-hoàng[1] thương mẹ già hiểm trở bị thường, nhớ liệt thánh gian nan từ trước.
Hựu viết. — (Như nay cơ nghiệp Nguyễn trào nhất đán khuynh nguy làm vậy) trước cũng bởi tham lam hại nước, giận bấy lũ quyền thần,[2] sau làm cho đồ độc sinh dân, căm thay loài nghịch tặc[3].
Hựu viết. — (Ta từ khi khởi binh Long-xuyên cũng đã nhiều phen cùng giặc đối địch) dẫu Vương-sư cũng có phen bãi bắc, (nhưng rứa mà) nhờ lòng người còn hát khúc hoài nam[4], (bởi vậy cho nên ta) nằm chông nếm mật cũng cam[5], nấu sắt nung vàng
- ▲ Đức Gia-Long gọi đức Hiếu-Định là chú.
- ▲ Ngươi Trương-phúc-Loan.
- ▲ Anh em Tây-sơn là Nguyễn-văn-Nhạc, Nguyễn-văn-Huệ
- ▲ Có người sử-sĩ ở Quảng-bình tên là Hoàng Quang, làm bài hát bằng tiếng quốc-ngữ gọi là khúc hoài nam, bởi thế đâu đâu đọc đến bài hát ấy, đều là nhớ đến chúa Nguyễn.
- ▲ Bởi chữ « Ngọa tân thường đởm » 臥 � 嘗 膽 là cái tích thuở trước ông vua Ngô tên là Phù-Xa mà muốn giả thù vua Việt là Câu-Tiễn, làm ra như thế để cho ăn không ngon, nằm không ngủ, là chỉ cốt để lo báo thù mà thôi.