thành-thị, thì sự gặp gỡ truyện trò với nhau, không rộng rãi và thường thường, thì không hiểu nhau được, cho nên phải trông ở người Bắc vào Nam, thì sự liên-lạc mới có hiệu-quả, vì dân ngoài Bắc vào trong Nam làm ăn, tản tác ra khắp từ kẻ chợ nhà quê, đồng bằng mặt nước, gặp gỡ anh em Nam-kỳ ta luôn, thật dễ lấy cái tình chủng tộc, nghĩa quốc dân mà hiểu biết nhau lắm Bởi thế nói di dân vào Nam-kỳ, lại có mục-đích liên-lạc Bắc Nam vậy.
Bấy nhiều điều quan-niệm, sự trông mong, khiến cho tác-giả, tuy sức óc còn non, tầm mắt chưa rộng, mà cũng mạnh bạo sốt sắng bàn về vấn-đề này. do ở một phần lịch-duyệt, một bầu nhiệt-huyết của mình, đem bày tỏ ra để cùng anh em đồng bào cùng bàn bạc; ý kiến hoặc có hẹp hòi, mà sơ-tâm thì thực là trịnh trọng lắm.
Sách chia ra làm hai phần. Một phần đầu thì nghiên-cứu cái thế-lực của các chú trong Nam-kỳ, là nơi « đệ nhị quốc-gia » của họ; xét từ lai-lịch cho đến nhân-số, tư-bản, thương-mại, công-nghệ, học-thuật cùng là mọi tính-cách hay, thủ-đoạn ác của họ vân vân, chưa dám nói là tường tế gì, nhưng cũng đủ những điều ngạnh-khái, để cho ta biết thực-lực của họ, là bọn công-địch của bọn dân ngoài này đi vào, biết đường mà để kháng họ, và mưu cuộc doanh nghiệp cho mình. Phần thứ hai trước chứng tỏ rằng việc di dân vào Nam-kỳ là nên, là lợi, sau thì xét xem việc này bấy lâu khó khăn ngăn trở vì đâu? Bây giờ phải tìm cách gì giải-quyết? Cùng là giới-thiệu để anh em ta ngoài này biết rằng vào trong ấy sẽ có nhiều nghề-nghiệp làm ăn, sẽ được an cư lạc nghiệp, tội gì loanh quanh ở chỗ đất chật hẹp của mình, mà ngồi chịu cái vạ đói rét rách rưới cho khổ thân, phương chi việc di dân đi, lợi cho cá-nhân, mà lợi cho cả xã-hội, không những tình-thế giục đi, mà nghĩa-vụ cũng bắt đi nữa.
Hai phần, tuy tựa như phân biệt, nhưng vẫn là hai cái tiếng thật có hộ ứng với nhau, vì tôi tin rằng: việc di dân vào Nam-kỳ là việc phải làm đã đành rồi, nhưng có biết cái thực lực của Hoa-kiều mà để-kháng họ, thì việc di dân ấy mới có lợi ích, cho nên cuốn sách tầm thường này, lấy tên là « Thế-lực khách-trú và vấn-đề di dân vào Nam-kỳ », là thủ nghĩa như thế vậy.
