Bước tới nội dung

Trang:The luc khach tru va van de di dan vao Nam ky.pdf/20

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 20 —

Bang Quảng-đông là những người Tầu ở tỉnh Quảng-Đông, và người ở phía Bắc phía Tây tỉnh ấy. Một mình bang này đã đến hơn 8 vạn người, chưa kể đến đàn bà và con trẻ.

Người Quảng-Đông giỏi nghề buôn bán và công nghệ lắm. Ở Chợ-Lớn họ có hai nhà máy gạo to. Nội các hiệu to bán tơ lụa, các nhà máy cưa, các xưởng củi, các nhà làm gạch, làm đồ sứ. các lò vôi, các xưởng đóng thuyền trong thành-phố này đều là tay người Quảng-Đông chiếm độc quyền cả. Họ lại có nhiều nhà buôn chuyên nghề đem vật-sản trong Nam-kỳ như là da, sừng trâu, bông gòn vân vân... xuất cảng ra bán ở ngoại-quốc. Họ lại có cả nhiều xưởng đóng tầu nho nhỏ ở Chợ-Lớn nữa, mà phần nhiều những tầu con chạy quanh Cửu-Long-Giang ở Nam-kỳ, là của người Quảng-Đông cả. Đến như làm nghề thầu khoán, bán các đồ gỗ, làm thợ nề, thợ mộc, thợ may, thợ đóng giầy tây, các hàng thịt, các hàng cơm tây, cũng là người Quảng-Đông làm hết.

Bang Phúc-Kiến là những người Tầu ở phía tây nam Áo-Môn Dân số của họ ở Nam-kỳ cũng đến 5, 6 vạn người. Người bang này cũng giỏi nghề buôn bán lắm, ở hai thành-phố Saigon và Cholon, họ có rất nhiều hiệu to, và hầu hết các nhà máy gạo ở Cholon, và nghề buôn bán gạo trong Nam-kỳ là vào tay họ làm cả. Còn thì phần nhiều buôn bán tạp hóa, bán rượu, bán đồ sắt, và làm mại-biện (compradore, 買 辨,) ta vẫn gọi là chú mại bản cho các hiệu buôn tây và các cửa hàng khách, cho nên trong bang này, ta ít thấy có người đi làm thợ, hay hoặc đi ở, mà có dễ toàn-thể là làm nghề buôn bán.

Bang Triều-châu số người cũng đến 5, 6 vạn, là người Tầu ở gần cửa bể Sán-đầu (汕 頭, Swatow). Sán-đầu cũng thuộc về tỉnh Quảng-đông, nhưng mà người Triều-châu lập thành ra bang riêng, là vì tiếng nói Triều-châu và Quảng-đông khác nhau.

Người Triều-châu cũng buôn bán, nhưng so với hai bang trên thì còn kém xa, mà số đông có ý chịu khó làm những tiện-nghệ như là làm bạn thuyền, và làm cu-li khuân vác hàng hóa lên tầu xuống tầu ở cửa bể Saigon, cho nên ở Saigon họ đã có hai ba nhà chuyên bao những hạng cu-li khuân vác lúc nào cũng sẵn,