Tầu đi làm ăn nơi xa, không biết ở một mình, bởi thế, họ lấy bang là cần dùng cho họ, mệnh-lệnh gì của bang ra, là phải tuân theo răm rắp. Chỗ này ta đã thấy nhiều chứng cớ lắm. Xa thì như năm 1908, các bang Hoa Kiều. thứ nhất là bang Quảng-đông, nhất định để chế hàng Nhật, y như họ họ để-chế dầu hỏa của Hoa-Kỳ năm 1905, mà yết thị rằng: nếu ai còn mua đồ hàng Nhật nữa, thì phải phạt 50 đồng. Quả một độ không có người Tầu nào dùng đồ Nhật. Gần thì còn nhớ cách độ 5, 6 năm có phường xiếc Ý-đại-lợi (Italie) vào làm ở Saigon, vì kéo một người Tầu ở ghế trên xuống ngồi ghế dưới thế mà tất cả mấy bang lấy việc đó làm công-phẫn, bảo nhau không ai đi xem. Quả nhiên, phường xiếc ấy, từ Saigon, ra Haiphong, Hanoi, cũng không có một người Tầu nào xem Hai việc ấy đủ chứng tỏ cái nghĩa đoàn-thể của người Tầu là dầy là nặng lắm, không trách có nhiều người Pháp đã nghĩ mà phải lo rằng: hoặc người Tầu tự họ tham lam, hay bị ai sui khiến mà phản nước Pháp ở đất nước Nam này, thì tính làm sao? Nhưng nghiệm ra cái mục-đích của người Tầu sang làm ăn ở đây là chỉ cốt kiếm ăn hay là làm giầu, chớ không có một điều sa vọng gì khác, (cái vấn-đề này đoạn cuối sẽ nói kỹ hơn), vả chăng cũng không đủ sức làm Chính phủ phải lo, nên Chính phủ cũng phải chịu rằng: nếu không có cái chế-độ lập ra bang, thì sự cai-trị người Hoa-Kiều ở đây cũng là khó khăn lắm!
Người Tầu kiều-ngụ ở ta rất đông, quyền-lợi của họ cũng lớn, mà thường khi gặp sự gì ức-uất, không có người bảo-hộ cho, nên chi việc lập lãnh-sự ở đây, cũng là một điều của người Tầu vẫn yêu-cầu mãi.
Chính phép chung của vạn-quốc, hễ dân một nước đến làm ăn buôn bán ở một nước nào, thì chính phủ có phái người đại-biểu chính-phủ sang ở nước ấy, để bảo-hộ cho dân mình, người ấy tức là lãnh-sự. Không thí dụ đâu xa, ta thấy ngay ở trong nước mình, hai hải-cảng thành-phố Saïgon và Hải-phòng có bao lăm người Nhật, người Mỹ ở mà cũng có lãnh-sự Nhật, lãnh-sự Mỹ
