Bước tới nội dung

Trang:The luc khach tru va van de di dan vao Nam ky.pdf/42

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 42 —

Cách buôn bán quỷ-quái của họ, đáng phục nhất là cách buôn bán không xu, thật dản-dị và tầm thường, quanh-quẩn trong một thành-phố nào đó thôi, được lời lãi nhiều mà phí công-phu rất ít. Ví dụ như một chú giỏi về mặt ấy, biết món hàng hóa nào ở hàng này bán sụt giá, thì mua cất cả về, xếp đó chờ lúc nào cao giá mới bán ra; có khi đi dò la, thấy tiệm ở góc này bán món hàng ấy giá bấy nhiêu, nghĩ có phần rẻ, chú ta bèn chịu giá mua cất hết, rồi cứ gửi lại đó đã, mới chạy đến tiệm khác, hoặc là Annam, hoặc là Chà-và, để dạm bán, nếu thấy lời, thì chở món hàng chú ta đã mua ở hiệu kia mà đem lại, té ra buôn không vốn liếng, bán không của hàng, chỉ nhờ về lời nói và công đi, thế mà cũng có lợi to chắc chắn, chẳng quỷ-quái mà làm được như thế ư?

Họ quỷ-quái hết sức, nên thường gạt mấy ông chủ điền trong Nam-kỳ ta phải lắm miếng cay đắng lắm. Thường thấy mấy chú lập chành ăn lúa gạo lại Lục tỉnh, làm quen đủ mặt các ông chủ điền, chủ điền mà làm quen với Tàu-Kê (tiếng Khách gọi là người làm chủ) thì dễ lắm, chưa đong lúa chớ muốn mượn trước mấy trăm mấy ngàn cũng được, ấy là các chú dùng cách « thả con săn sắt, bắt con cá rô » vậy. Vì thế cho nên khi thì chủ điền thiếu bạc tàu-kê, khi thì tàu-kê thiếu bạc chủ điền, chở lúa rồi mới về chồng bạc là sự thường. Lại thêm cái văn nói của mấy chú như thế khéo lắm, nghe rất bùi tai, thành ra mấy ông chủ điền ta chẳng nệ gì năm bẩy nghìn một vạn mà cho tàu-kê chở lúa. Sự thường một giạ lúa, người ta mua có 1$30, mà tàu-kê mua tới 1$35, hám cái 5 xu ấy mới chết! có khi chở hai ba kỳ lúa mới trả tiền một lần, mấy ông chủ điền ta, bị ngu-lộng thế mà chẳng hay, lại nói rằng bạc để tủ sắt tàu-kê cũng như để tủ sắt mình, mất đi đâu mà phòng sợ.

Tàu-kê làm một vài chuyến sòng phẳng, để kết lòng tin như thế đã, rồi mới giở ngón ra, đong chịu của ông chủ điền này một vài ngàn, ông chủ điền kia năm bẩy ngàn, tính đâu chừng được một vài muôn, cũng nói rằng chở lúa lên nhà máy Chợ-Lớn, rồi về chồng bạc, thế rồi là chim giời cá nước, bằn bặt mất tăm,