Trang:The luc khach tru va van de di dan vao Nam ky.pdf/47

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 47 —

V

Sao người Nam-Kỳ ta không trọng nghề nghiệp?Nghề nghiệp của Hoa-kiều. — Nghề thủy-vận. — Các công-nghệ khác. — Nhân-công.

Ai vào Nam-kỳ ở ít lâu. thấy mỗi sự gì cần dùng, phần nhiều phải chạy đến các chú thì mới có, bất giác phải kêu lên rằng: đất Nam-kỳ của nhiều người đông, sao không có công-nghệ gì là công-nghệ, ngay đến những thứ cần dùng trước mắt, cũng không tự biện lấy mà dùng? Có biết đâu rằng: trong Nam-kỳ người đông thật, mà không phải là nhân-công, của nhiều thật mà không phải là tư-bản. Là vì người đông, nhưng trừ những người làm ruộng, và làm « việc Nhà-nước » ra, — số này tính cho gióc cũng không bao nhiêu người, — còn thì đều ham cái chủ-nghĩa phóng-túng, có thiết gì đến sinh-nghiệp (là nói sinh-nghiệp đứng đắn, có ích cho thân mình, cho xã-hội); của nhiều nhưng có thể nói được toàn là của mấy ông điền-chủ, ngoài sự ruộng xâu trâu nái, lúa đụn thóc kho ra, tưởng không còn bụng dạ nào để làm đến việc khác, vả chăng tiếng là xứ ruộng nhiều gạo lắm, mà còn đến mấy triệu mẫu đất chưa khai khẩn ra, thế thì người có ấy, của có ấy, hãy để làm những việc khẩn hoang ấy cũng chán.....

Phương chi còn vì hai cái trở-lực như sau này nữa:

Một là tại khí-hậu khó chịu. Khí-hậu và cuộc sinh-hoạt hành-động của người ta, rất là quan-hệ với nhau; khí-hậu dễ chịu thì người ta thấy tinh-thần khỏe khoắn, mới ham làm việc, nếu khó chịu, thì thấy tinh thần uể-oải, đâm ra tính lười, không thiết mó tay đến việc gì cả. Khí-hậu trong Nam-kỳ khó chịu thật; Ông Léon Werth là một người có tiếng trong báo giới Pháp[1] độ đầu năm mới rồi, sang du-lịch Nam-kỳ có ít hôm, mà bình-phẩm xứ Nam kỳ rằng: « Ấy là một xứ có ý-vị cho những người ở đấy ăn chơi sung sướng, mà thật là một xứ đáng chán cho những người muốn ở đấy để làm lụng», tức là có ý phàn nàn về


  1. — Lại [đính chính 1] một người lãnh-tụ trong đảng cộng-sản Pháp, cho nên khi sang đây, bị trông nom riết lắm.
  1. Sửa: được sửa thành bị ngờ là: chi tiết