thủy năm 1921, giá đừng cho đấu-giá thuê, chỉ giao vào cho một công-ty nào đó quản-đốc, nhưng vẫn là tầu của nhà-nước, để chạy đường Hai phong Saigon, lấy giá rẻ hơn các tầu khác, cho những hành-khách ít tiền đi, thì lợi cho dân bao nhiêu.
Như thế, thì tuy Chính-phủ không phát tiền cho dân, mà tức là trợ-cấp cho dân khoản tiền tầu vậy. Hoặc có phương-pháp nào khéo hơn nữa thì lại càng hay.
3•/ Phiền anh em Bắc-ky đã ở trong Nam làm mối[đính chính 1] giới cho.—
Trong lúc mà việc di dân ta bàn đây, chưa phải là một việc thuộc về vấn-đề xã-hội kinh-tế, thì những người muốn đi vào Nam-kỳ, không biết có ai mượn mà làm, hay là tìm được việc gì mà làm không, vì đáng lẽ ngoài này phải có một sở « Tuyển-mộ người đi vào » mà trong kia phải có sở « Phát việc cho người làm » mới được, nhưng bây giờ những điều ấy còn thiếu thốn cả, thì ta phải cần có người làm môi giới cho.
Ai làm môi-giới cho được bây giờ? Trừ anh em Bắc-kỳ ta đã ở Nam-kỳ và anh em Nam-kỳ ra, thì không ai chịu mang cái trách-nhiệm ấy cho nữa.
Song le, nghĩ lại thì không chắc anh em Bắc-kỳ ta kiều-cư ở trong ấy bây giờ, có lương-tâm hay là có nhiệt-thành làm việc này cho không? Vì nghĩ lại cái tình hình người Bắc ở trong Nam mấy năm trước mà xem, không ai khỏi có bụng bi-quan được. Cách đây ba năm, tác-giả ở Saigon, trong cái cảnh-tượng ấy lấy làm phàn nàn lắm: số người Bắc kiều-cư ở Saigon rất đông, nhưng già nửa là những người đi làm việc và làm bồi bếp, hoặc là không có tâm-chí gì, hay nghĩ mình là hạng chân nâng, ở đi không biết lúc nào là định, thì cũng không có thì giờ mưu được việc gì lợi cho kẻ khác, và chăng nói cho phải, thì những người này không chiếm được địa-vị gì có thế-lực, chẳng qua tay làm hàm nhai mà thôi; chiếm được địa-vị có thế-lực, thì duy có mấy nhà buôn bán công-nghệ, song tiếc thay những ông này lại ích-kỷ quá. Cuộc buôn bán của người Bắc
