Tôi cũng không nhớ năm nào, chỉ nghe các cụ trong làng tôi kể chuyện rằng: Trong xóm Cầu-đá ở làng Hội-xá tôi ngày trước có một người đàn-bà, góa chồng tuổi ngoài bốn mươi.
Từ khi đức phu-quân vui thú non Bồng còn bà ở lại chốn hồng-trần, chăn tầm hái dâu, hàng say hàng sáo, giữ tiết thờ chồng nuôi hai đứa bé con bồ-côi đi học.
Bà vốn người họ Nguyễn, năm hai mươi tuổi tơ xe chỉ kết về họ Lê, lấy kế một ông đồ tuổi ngoài ba chục, đã có đứa con riêng vợ trước để lại lên bốn. Không ngờ trăng già đọc-địa, giữa đường vội cắt gánh loan-hoàng, gối uyên-ương nỡ đem chia nửa, gây nên một cái bi-kịch kẻ dương-gian người âm-phủ, đôi đường cách trở rất bi-ai! Năm bà chẵn ba mươi tuổi thời ông từ-biệt bà mà chơi nơi Lạc-quốc.
Có một hôm mặt trời đà xuống núi, vừng trăng mới lên non, chuông chiêu-mộ trong làng đổ hồi khắp chốn, người làm trong các khu ruộng chiêm đã đuổi trâu về nghỉ tối, kẻ đi người lại vắng tanh, trên con đường vào chùa Hương-tích, cách mé trong cái quán Đìa độ chừng hai mươi thước Tây, có một cô con gái trạc ngoại đôi mươi, nón quai thao, giầy mõm-nhái, quần lĩnh áo băng, khăn xa-tanh, yếm nhiễu đỏ, vòng hoa nhẫn hột, coi rất phong-lưu, bị mấy nhát giao ở cuống họng và cạnh sườn, nằm sóng-sượt ra ở dưới rạng tre bên bờ mạ, hành-trang đồ-vật y-nguyên không mất tí gì cả. Lạ thay! Không biết tiền-oan nghiệp-chướng ra làm sao, ai thù, ai ghét, mà mảnh hồng-nhan phơi nơi đất khách thảm-đáp nhường vầy! ở đâu đến đó? Cơn cớ những gì? Biết ai mà hỏi?
Tuần-phiên làng Yến-vỹ đi canh tuần đêm vừa đến đó, thời thấy dưới búi tre thấp-thoáng bóng người mặc
