cái, người hào-khách thường có lúc hối-hận rằng khờ. Nay ta hãi đọc đầu đuôi chuyện này thời biết.
Cái họ Nguyễn ở phủ Mỹ-đức là thế tộc ở Bắc-kỳ vậy. Ông Nguyễn-Ngọc đỗ Tú-tài khoa Dậu ai là người không biết: Văn-chương tài-mạo tốt đẹp gồm hai, phú-quí phong-lưu, hào-hoa đủ vẻ, cảnh nhà ông không phải làm cái gì, chỉ ngày thường ngâm thơ Đỗ-Phủ, nâng chén Thanh-Liên, theo thói Mạnh-Thường làm vui mà thôi. Phu-nhân người họ Tạ đảm-đang rất mực, phong-nhã đến điều, sắc đã chẳng thẹn Tây-Thi, tài cũng không thua Đạo-Uẩn, cái vui hàng-lệ thật khôn tả ra nhời. Song hai vợ chồng kết-phát đã được lâu năm, sân hòe mới được một ả Tố-nga, thông-minh tuệ-mỹ, ông bà yêu như hòn châu chuốt, nên mới gọi Tuệ-Châu. Từ đó mà đi, phu-nhân ngâm thơ « Thạc-nhân » than mình không giai nỗi dải, muốn cho phu-quân « Tiểu-tinh » nối vận để người có kẻ phụng-thờ. Nghĩ đến tôn-đường, tiền tài há tiếc, thế cho nên cũng mong sớm tính cho chồng. Cái tư-tưởng ấy xã-hội ta cùng nhau thế cả, nào có ai nỡ theo đòi thói tục Âu-phương cho sự nạp-thiếp làm điều không phải? Ông Nguyễn-Ngọc dốc đạo sướng tùy, lo đường kế-tự, trong lòng đã sẵn kế tàng-kiều, nay được vợ tán-thành, cảm-tình kia kể biết muôn vàn, lòng hi-vọng được người tri-kỷ nữa, ngày đêm luống những đợi chờ tin!
⁂
Quê ông ở cạnh làng Hội-xá, con đường sông Hát, tiện xuống Hà-nam. Chốn phố Hà-nam có mấy nhà phong-nguyệt, dịp phách cung đàn chờ người hảo-khách, câu ca chén rượu đón mặt tầm-phương; bấy giờ vừa tiết tháng hai, tiện tầu thủy chở khách chơi chùa Hương-tích, nhìn người trẩy hội vô-số vẻ-hoa, ông động lòng xuôi chơi tìm thú. Xuống đến nơi rủ ngay ông bạn họ Trần đương làm Hậu-tuyển đi trục-lãng thưởng-xuân, dắt nhau ngay vào xóm Bình-khang. Ôi! Một chuyến chơi vui, ai ngờ lại một phen gây họa, thương hại cho cô Tuệ-Châu vì cha mà lênh-đênh bẩy nổi
