Trang:Viet Nam Su Luoc, Quyen 2, 1928.pdf/22

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 18 —

có lần nào được toàn thắng. Chỉ có năm kỷ-mùi (1559) Trịnh-Kiểm đem 6 vạn quân ra đánh mặt bắc, đã lấy được những tỉnh Sơn-tây, Hưng-hóa, Thái-nguyên, Kinh-bắc, Lạng-sơn và các huyện ở mặt Hải-dương, tưởng đã sắp thành công, nhưng lại bị Mạc-kính-Điển đem một đạo quân đi đường bộ vào đánh Thanh hóa nguy cấp lắm, Trịnh-Kiểm lại phải bỏ xứ bắc về giữ đất Tây đô. Thành ra hai bên cứ giữ nhau mãi: nhà Lê tuy đã trung hưng, nhưng giang-sơn vẫn chưa thu lại được như cũ, mà nhà Mạc có làm vua, thì cũng chỉ làm vua ở xứ Bắc mà thôi.

Năm tân-dậu (1561) vua nhà Mạc là Phúc Nguyên mất, con là Mạc-mậu-Hợp 莫 茂 洽 lên nối ngôi làm vua.

Việc tranh chiến vẫn cứ như trước: khi thì Trịnh-Kiểm ra đánh Sơn-nam khi thì Mạc-kính-Điển vào đánh Thanh-hóa, hai bên không bên nào được hẳn mà cũng không bên nào thua hẳn.

5. Trịnh-Tùng thống lĩnh binh quyền. — Năm canh-ngọ (1570) Trịnh-Kiểm mất, trao quyền lại cho con trưởng là Trịnh-Cối 鄭 檜 để lo việc đánh dẹp. Nhưng Trịnh-Cối hay say đắm tửu sắc, tướng sĩ không mấy người phục; lại có em là Trịnh-Tùng 鄭 松 ý muốn cướp quyền của anh, bèn cùng với bọn Lê-cập-Đệ 黎 及 第, Trịnh Bách 鄭 佰 rước vua về đồn Vạn-lại, rồi chia quân ra chống với Trịnh-Cối.

Đương khi hai anh em họ Trịnh đánh nhau, thì Mạc-kính-Điển lại đem hơn 10 vạn quân vào đánh Thanh-hóa, Trịnh Cối liếu thế địch không nổi, bèn đem quân về hàng họ Mạc được giữ quan tước như cũ. Quân nhà Mạc thừa thế tiến lên đến sông Mã-giang, tràn sang đóng ở đất Hà-trung, rồi đến vây đánh An-trường (thuộc huyện Thụy-nguyên) là chỗ vua nhà Lê đóng.

Bấy giờ vua Anh-tôn về ở Đông-sơn, phong cho Trịnh-Tùng làm Tả-thừa-tướng, tiết chế chư quân, để chống giữ với quân nhà Mạc. Trịnh Tùng sai các tướng giữ mọi nơi rất là chắc chắn. Mạc-kính-Điển đánh mãi không được, lâu ngày hết lương phải rút quân về bắc.