6. Khôi phục thành Thăng-long. — Đến năm quí-mùi (1583) Trịnh-Tùng xem thế mình đã mạnh, mới cử binh mã ra đánh Sơn-nam lấy được thóc gạo đem về. Từ đó về sau năm nào cũng ra đánh, bắt quân nhà Mạc phải đổi thế công ra thế thủ. Và nhà Mạc thấy thế nhà Lê một ngày một mạnh, bèn bắt quân dân đắp ba từng lũy, đào ba lần hào ở ngoài thành Đại-la để làm kế thủ bị.
Quân nhà Lê ra đánh trận nào được trận ấy, Trịnh-Tùng bèn quyết ý cử đại binh ra đánh Thăng-long.
Năm tân-mão (1591) Trịnh-Tùng sai Diễn-quận-công Trịnh văn-Hải 演 郡 公 鄭 文 海, Thái-quận công Nguyễn thất-Lý 太 郡 公 阮 七 里 đem binh trấn thủ các cửa bể và các nơi hiểm yếu. Sai Thọ-quận-công Lê-Hòa 壽 郡 公 黎 和 ở lại giữ ngự-dinh và cả địa hạt Thanh-hóa. Phòng bị đâu đấy rồi, bèn đem hơn 5 vạn quân chia ra làm 5 đội, sai quan Thái-phó Nguyễn Hữu-Liêu 太 傅 阮 有 僚, quan Thái-úy Hoàng Đình-Ái, 太 尉 黄 廷 愛, Lân-quận-công Hà Thế-Lộc 麟 郡 公 何 世 禄, Thế-quận-công Ngô Cảnh-Hựu 世 公 郡 吳 景 祐, mỗi người lĩnh một đội, còn Trịnh-Tùng tự lĩnh 2 vạn quân ra cửa Thiên-quan (Ninh-bình), qua núi Yên-mã (ở huyện An-sơn) đất Tân-phong (tức là Tiên-phong) rồi kéo về đóng ở Tốt-lâm (?)
Vua nhà Mạc là Mạc Mậu-Hợp cũng điều tất cả quân bốn vệ và quân năm phủ được hơn 10 vạn, sai Mạc Ngọc-Liễn và Nguyễn-Quyện lĩnh hai đạo đi làm tả hữu dực; Mậu-Hợp tự dẫn trung quân đến đóng đối trận với quân Trịnh-Tùng.
Trịnh-Tùng thấy quân Mạc đã đến, bèn tự mình đốc tướng sĩ thề đánh cho được giặc để báo thù. Quân họ Trịnh đánh rất hăng, quân nhà Mạc chống không nổi, thua to, chết đến hàng vạn người. Mạc-mậu-Hợp bỏ chạy. Quân họ Trịnh thừa thế đuổi tràn gần đến thành Thăng-long. Nhưng vì bấy giờ vừa đến tết Nguyên-đán, cho nên Trịnh-Tùng đình chiến lại cho quân sĩ nghỉ ngơi ăn tết. Qua sang tháng giêng năm nhâm-thìn (1592) Trịnh-Tùng