CHƯƠNG V
CÔNG VIỆC HỌ TRỊNH LÀM Ở XỨ BẮC
1. Việc giao-thiệp với nhà Thanh. — 2. Việc lấy đất Cao-bằng của họ Mạc. — 3. Quan-chế. — 4. Việc binh-chế. — 5. Hình-luật. — 6. Thuế đinh thuế điền và sưu dịch. — 7. Các thứ thuế — 8. Sổ chi thu — 9. Việc khai mỏ — 10. Việc đúc tiền — 11. Sự đong-lường — 12. Việc in sách — 13. Việc học-hành thi-cử — 14. Trường học võ. — 15. Làm quốc-sử — 16. Sự đánh-dẹp giặc giã trong nước 1∘ Giặc Ngân già — 2∘ Giặc Ninh-xá — 3∘ Nguyễn-hữu-Cầu — 4∘ Nguyễn-danh-phương — 5∘ Hoàng-công-chất — 6∘ Lê-duy-Mật.
1. Việc giao-thiệp với nhà Thanh. — Năm quí-mão (1663), lúc ấy nhà Minh đã mất rồi, vua nhà Thanh có cho sứ sang dụ vua An-nam về triều-cống. Bấy giờ Trịnh-Tạc 鄭 柞 mới cho sứ đem đồ cống lệ sang Yên-kinh 燕 京 (tức là Bắc-kinh) để cầu phong cho vua Lê. Đến năm đinh-mùi (1667) vua Khang-hi nhà Thanh sai sứ sang phong cho vua Lê làm An-nam quốc-vương 安 南 國 王.
Từ đó hai nước thông sứ với nhau như thường. Về sau dẫu có lôi thôi về những việc giặc cướp và việc giới hạn ở phía thượng-du, nhưng bao giờ vua nhà Thanh cũng chủ lấy sự hòa-bình, cho nên việc gì cũng trang trải xong xuôi cả.
2. Việc lấy đất Cao-bằng của họ Mạc. — Năm ất-sửu (1625) Mạc-kính-Khoan đã xin về hàng, được phong làm Thái-úy Thông-quốc-công, cho giữ đất Cao-bằng. Song đến năm mậu-dần (1638) Kính Khoan mất, con là Mạc-kính-Vũ 莫 敬 宇 (có chỗ gọi là Mạc-kính-Hoàn 莫 敬 完) không nhận chức và không chịu về cống, lại tự xưng làm vua, hiệu là Thuận-đức 順 德
Từ đó họ Mạc cứ thỉnh thoảng đem quân về cướp phá ở mạn Thái-nguyên, quan quân đánh đuổi nhiều lần, nhưng không trừ hẳn đi được.
