Trang:Viet Nam Su Luoc, Quyen 2, 1928.pdf/55

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 48 —

quan chế có khác ít nhiều. Về đường văn giai thì trên các quan Lục-bộ Thượng-thư[1], có đặt thêm quan Tham-tụng 參 從 và quan Bồi-tụng 陪 從 để coi việc chính-trị, như quan Tể-tướng vậy. Đến năm mậu-tuất (1718) đời vua Dụ-tông, ông Trịnh-Cương 鄭 棡 lại đặt ra Lục-phiên 六 番 ở bên phủ chúa cũng như Lục-bộ ở bên nhà vua. Từ đó việc gì cũng ở bên Lục phiên làm cả, Lục-bộ không có quyền gì nữa. Về đường vũ giai thì trước vẫn có Ngũ-phủ tả hữu Đô-đốc[2]. Đến năm giáp-thìn (1664) đời vua Huyền-tôn, ông Trịnh-Tạc 鄭 柞 lại đặt thêm chức Chưởng-phủ-sự 掌 府 事 và Thự-phủ sự 署 府 事 để coi việc binh chính.

Ở bên nhà vua thì gọi là Triều-đình 朝 廷, ở bên chúa thì gọi là Phủ-liêu 府 僚. Quan thì chia ra văn ban, vũ ban và giám ban[3].

Lúc ấy việc gì cũng ở bên phủ chúa quyết định cả, cho nên thường hay dùng chữ Phủ-liêu, chứ không mấy khi

  1. ▲ Lục-bộ là Lại-bộ, Hộ-bộ, Lễ-bộ, Binh-bộ, Hình-bộ, Công-bộ. Mỗi bộ có quan Thượng-thư làm đầu.

    Lại-bộ thì coi việc chuyển bổ các quan viên, việc thăng hàm thưởng tước, việc cách chức giáng trật, nghĩa là coi mọi việc riêng về quan lại trong nước. — Hộ-bộ thì coi việc điền thổ nhân dân, kho tàng thuế khóa, và việc lương tiền thu vào phát ra thế nào — Lễ bộ thì coi việc lễ nghi tế tự, việc học-hành khoa cử, việc làm áo mũ ấn phù việc làm chương làm biểu, việc đi sứ nước nọ nước kia việc coi thiên-văn, làm thuốc, bói toán, việc tăng đạo, việc đàn nhạc ca xướng, những việc ấy đều ở bộ Lễ coi cả. Hình-bộ thì coi việc hình pháp, kiện tụng. — Công-bộ thì coi việc thành trì, cầu cống, đường sá, sông ngòi, rừng-núi, và các đền đài dinh điện ở trong nước.

  2. ▲ Ngũ phủ là Trung-quân-phủ, Đông-quân-phủ, Tây quân-phủ, Nam quân-phủ, Bắc-quân-phủ. Mỗi một quân có đặt Đô-đốc-phủ, có quan tả hữu Đô-đốc để coi việc binh trong quân. Về đời vua Thánh-tôn thì thanh-hóa, Nghệ-an thuộc về Trung-quân; Hải-dương, An-bang thuộc về Đông-quân; Sơn-nam, Thuận-hóa, Quảng-nam, thuộc về Nam-quân; Tam giang, Hưng-hóa thuộc về Tây-quân; Kinh-bắc, Lạng sơn thuộc về Bắc quân
  3. ▲ Về sau họ Trịnh yêu dùng các quan nội-giám thường cho ra làm quan coi việc triều chính cho nên mới đặt ra giám ban, mà đến cuối đời Cảnh-hưng mới bỏ
Lấy từ “https://vi.wikisource.org/w/index.php?title=Trang:Viet_Nam_Su_Luoc,_Quyen_2,_1928.pdf/55&oldid=142441”