Trang:Viet Nam Su Luoc, Quyen 2, 1928.pdf/63

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 56 —

chết. Vào ở trong trường người thì dùng sách, kẻ đi thuê người làm bài, học-trò với quan trường thì thông với nhau, thành ra cái chợ thi. Phép thi-cử bấy giờ thật là bậy.

14. Trường học võ. — Đời vua Dụ-tôn, ông Trịnh-Cương lại mở ra trường học võ, đặt quan giáo-thụ để dạy, cho con cháu các quan vào học võ-kinh chiến-lược, cứ mỗi tháng một lần tiểu tập, ba tháng một lần đại tập. Mùa xuân mùa thu thì tập võ nghệ, mùa đông mùa hạ thì tập võ kinh.

Lại đặt ra lệ 3 năm một lần thi võ. Thi thì đại khái là phải bắn cung, múa giáo, múa gươm, phi ngựa mà bắn cung và chạy bộ mà bắn cung, rồi sau cùng hỏi nghĩa sách để xét học lực, hỏi phương lược để xét tài năng.

Năm canh-thân (1740) ông Trịnh-Doanh lập võ-miếu, chính vị thì thờ Vũ-thành-vương, Khương-thái-công, Tôn Võ-tử, Quản-tử, v.v. Ở đàng sau thì thờ Hưng-đạo-đại-vương Trần Quốc-Tuấn, và lại lập miếu riêng thờ Quan-công. Cứ xuân thu hai kỳ tế lễ.

15. Làm quốc-sử. — Từ khi ông Vũ Quỳnh 武 瓊 làm sách Đại Việt-thông-giám 大 越 通 鑑, mãi đến đời vua Lê Huyền-tôn nhà Hậu-Lê ông Trịnh-Tạc mới sai quan Tham-tụng là Phạm Công-Trứ 范 公 著 soạn sách Việt-sử-toàn-thư 越 史 全 書 kể từ vua Trang-tôn nhà Hậu-Lê cho đến vua Thần-tôn, chia làm 23 quyển; nhưng mà bộ sử ấy không in. Đến năm bính-thìn (1676) đời vua Hi-tôn sai ông Hồ-Sĩ-Dương 胡 士 楊 xét lại bộ quốc-sử, nhưng chẳng bao lâu ông ấy mất, lại sai Lê-Hi 黎 僖 và Nguyễn Quí-Đức 阮 貴 德 chép nối từ vua Huyền-tôn cho đến vua Gia-tôn, thêm vào 13 quyển, gọi là Quốc-sử thực-lục 國 史 實 錄.

Năm ất-vị (1775) đời Cảnh-hưng ông Trịnh-Sâm sai ông Nguyễn-Hoàn 阮 俒, Lê Quí-Đôn 黎 貴 惇, Ngô Thời-Sĩ 吳 時 仕, Nguyễn-Du 阮 攸 soạn quốc-sử chép thêm từ Hi-tôn cho đến đời Ý-tôn, gọi là Quốc-sử tục-biên, cả thảy là 6 quyển.