Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/159

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
(Đổi hướng từ Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/159)
Trang này đã được phê chuẩn.

Ông Bá-đa-lộc đưa Hoàng-tử Cảnh vào yết-kiết Pháp hoàng Louis XVI. Pháp-hoàng lấy vương-lễ tiếp-đãi Hoàng-tử, và giao cho thượng-thư Ngoại-giao-bộ là De Montmorin bá-tước, thương-nghị với ông Bá-đa-lộc việc sang giúp Nguyễn-vương.

Đến ngày 28 tháng 11 năm 1787 thì ông Bá-đa Lộc và De Montmorin bá-tước ký tờ giao-ước, đại lược nói rằng:

1. Vua nước Pháp thuận giúp cho Nguyễn-vương 4 chiếc tàu chiến và một đạo binh: 1.200 lục quân, 200 pháo binh, 250 hắc binh ở Phi-châu (Cafres) và đủ các thứ súng-ống thuốc-đạn.

2. Vì vua nước Pháp có lòng giúp như thế, Nguyễn-vương phải nhường đứt cho nước Pháp cửa Hội-an (Faifo) và đảo Côn-lôn (Poulo-Condore).

3. Nguyễn-vương phải để cho người nước Pháp ra vào buôn-bán tự-do ở trong nước, ngoại giả không cho người nước nào ở Âu-châu sang buôn-bán ở nước Nam nữa.

4. Khi nào nước Pháp có cần đến lính thủy, lính bộ, lương-thực, tàu-bè ở phương đông, thì Nguyễn-vương phải ứng biện cho đủ giúp nước Pháp.

5. Khi Nguyễn-vương đã khôi-phục được nước rồi, thì phải cứ mỗi năm làm một chiếc tàu, y như tàu của nước Pháp đã cho sang giúp, để đem sang trả cho Pháp-hoàng[1].

Tờ giao-ước ký xong rồi, Pháp-hoàng xuống chiếu giao cho quan tổng-trấn thành Pondichéry ở đất Ấn-độ, tên là De Conway bá-tước, kinh-lý việc sang giúp Nguyễn-vương.

Ngày mồng 8 tháng chạp tây, năm 1787, ông Bá-đa-lộc vào bái tạ Pháp hoàng Louis XVI, rồi đem hoàng-tử Cảnh xuống tàu về nước Nam. Nhưng đến khi sang tới thành Pondichéry, vì De Conway bá-tước có chuyện bất hòa với ông Bá-đa-lộc, cho nên bá-tước mới tìm cách ngăn-trở việc giúp Nguyễn-vương, rồi làm sớ về tâu Pháp-hoàng xin bãi việc ấy đi, lấy cớ

  1. Tờ giao-ước này hiện còn ở Ngoại-giao-bộ ở Paris, và đã biên rõ ở sách ông Gosselin.