Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/313

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
(Đổi hướng từ Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/313)
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Ngày 12 tháng 7, thiếu-tướng Bouet lên đánh quân cờ đen ở mạn làng Vòng. Hai bên đánh nhau non ba ngày trời. Sau quân cờ đen phải lùi lên đóng ở đồn Phùng. Nhưng vì lúc bấy giờ nước lũ lên to, đê vỡ cho nên quân Pháp không tiến lên được.

Ngày 16, lục-quân trung-tá Brionval ở Hải-phòng đem quân lên lấy thành Hải-dương.

Quân Pháp tuy thắng, nhưng quân cờ đen còn mạnh, nên chi thiếu-tướng Bouet phải điện về Paris xin thêm quân tiếp-ứng.

Trong khi lục-quân thiếu-tướng Bouet tiến quân đánh tại Bắc-kỳ, thì hải-quân thiếu-tướng Courbet cùng với viên Toàn-quyền Harmand đem tàu vào đánh cửa Thuận-an, từ ngày 15 đến ngày 18 tháng bảy thì thành Trấn-hải vỡ. Quan trấn thành là Lê Sĩ 黎 仕, Lê Chuẩn 黎 準 tử trận, Lâm Hoành 林 宏, Trần thúc Nhẫn 陳 叔 訒 thì nhảy xuống sông tự tử.

3. HÒA-ƯỚC NĂM QUÍ-MÙI (1883). Triều-đình thấy sự nguy-cấp, liền sai quan ra xin hòa. Viên Toàn-quyền Harmand bắt quan ta phải giải binh cả mọi nơi, rồi cùng với ông De Champeaux lên Huế để nghị hòa. Triều-đình sai quan Hiệp-biện hưu-trí là Trần đình Túc 陳 廷 肅 làm Khâm-sai toàn quyền, và Nguyễn trọng Hợp 阮 仲 合 làm phó, để cùng với quan Pháp hội-nghị.

Ngày 23 tháng 7 thì tờ hòa-ước lập xong, có chữ ông Harmand, ông De Champeaux, ông Trần đình Túc và ông Nguyễn trọng Hợp cùng ký.

Tờ hòa-ước ấy có 27 khoản: Khoản thứ nhất nói rằng: Nước Nam chịu nhận nước Pháp bảo-hộ, có việc gì giao-thiệp với ngoại-quốc, thì phải do nước Pháp chủ-trương. Khoản thứ hai: Tỉnh Bình-thuận thuộc về Nam-kỳ. Khoản thứ ba: Quân Pháp đóng giữ ở núi đèo Ngang và ở Thuận-an. Khoản thứ sáu: Từ tỉnh Khánh-hòa ra đến đèo Ngang thì quyền cai-trị thuộc về Triều-đình.

Những khoản sau nói rằng viên khâm-sứ ở Huế được quyền tự-do ra vào yết-kiến nhà vua. Còn đất Bắc-kỳ kể từ