Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/330

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
(Đổi hướng từ Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/330)
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Ngày 18 tháng 4 năm ất-dậu (1885), thống-tướng De Courcy sang tới Bắc-kỳ. Bấy giờ sự hòa-ước với Tàu đã xong, bởi vậy thống-tướng mới định vào Huế bắt Triều-đình ta phải chịu quyền bảo-hộ. Thống-tướng đến Hà-nội đã nói chuyện với các người Pháp và những người Nam ra làm quan với Pháp, đã biết tình-hình ở trong Huế là thế nào. Đến ngày 19 tháng 5 thì thống-tướng đem non 500 quân đi tàu vào Huế. Triều-đình cử hai quan đại-thần theo viên Khâm-sứ Pháp là ông De Champeaux ra đón thống-tướng ở cửa Thuận-an. Sáng hôm sau, thống-tướng cho đòi hai quan phụ-chính sang bên dinh Khâm-sứ để định việc vào yết-kiến vua Hàm-nghi.

Hai ông lúc bấy giờ còn đang lừng-lẫy, việc Triều-chính ở tay mình cả, mà thấy thống-tướng làm sự đường-đột như thế, cũng đã tức-giận lắm, lại cứ như lời mấy ông quan cựu-thần nói chuyện, thì ông Thuyết là quan văn làm tướng võ, nhưng hình-dáng thì không được thanh-tú: đầu thì trọc, người thì béo mà đen, cách đi đứng thì không được chững-chạc, sự giao-thiệp và đối-đáp thì không sành. Xưa nay chỉ lấy quyền-thế mà đè-nén người ta, hơi một tí thì lấy sự chém-giết làm oai. Đến khi phải ra theo lễ bang-giao mà đối với một người tướng ngoại-quốc như ông De Courcy thì trong bụng khiếp-sợ không biết ra thế nào.

Ông Tường thì là một tay giao-thiệp giỏi, lại có nhiều mưu-cơ và tài-nghệ ứng-biến, cho nên lúc ấy chỉ có một mình ông Tường sang ra mắt quan thống-tướng De Courcy mà thôi, còn ông Thuyết thì cáo bệnh không sang. Thống-tướng thấy vậy, bảo đau cũng phải khiêng sang.

Tôn-thất Thuyết thấy quan Pháp ra oai như thế, phần thì tức giận, phần thì sợ, lại nhân lúc bấy giờ mới có điềm động đất, mới nghĩ bụng rằng đấy là điềm trời xui-khiến bèn quyết ý sửa-soạn để đánh nhau.