Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/353

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
(Đổi hướng từ Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/353)
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

CHƯƠNG XV

CÔNG-VIỆC CỦA NGƯỜI PHÁP TẠI VIỆT-NAM

  1. Đà-nẵng, Hà-nội, Hải-phòng thành đất nhượng-địa
  2. Việc kinh-doanh ở các xứ bảo-hộ
TỔNG-KẾT

1. ĐÀ-NẴNG, HÀ-NỘI VÀ HẢI-PHÒNG THÀNH ĐẤT NHƯỢNG-ĐỊA. Từ khi sự đánh-dẹp ở các nơi đã yên rồi, các viên Tổng-đốc toàn-quyền lần lượt sang kinh-doanh việc Đông-pháp và lo mở-mang về đường chính-trị, kinh-tế và xã-hội theo chính-sách của nước Pháp.

Tháng ba năm mậu-tí (1888) tức là năm Thành-thái nguyên-niên, ông Richaud sang làm Tổng-đốc toàn-quyền. Tháng tám năm ấy, Triều-đình ở Huế ký giấy nhường hải-cảng Đà-nẵng, thành-thị Hà-nội và Hải-phòng cho nước Pháp để làm đất nhượng-địa nghĩa từ đó là việc cai-trị và pháp-luật ở ba thành-thị ấy thuộc về nước Pháp, chứ không thuộc về nước Nam nữa. Trừ ba thành-thị ấy ra, thì việc cai-trị ở các tỉnh trong toàn hạt Bảo-hộ vẫn để quan-lại làm việc như cũ, nhưng phải do người Pháp điều-khiển và kiểm-duyệt.

2. VIỆC KINH-DOANH Ở CÁC XỨ BẢO-HỘ. Cuộc Bảo-hộ đã lập xong, người Việt-nam vì thế bất-đắc-dĩ phải chịu, nhưng phần nhiều người trong lòng còn mong khôi-phục nước nhà, cho nên chính-phủ Bảo-hộ một mặt thì lo việc phòng giữ, một mặt lo mở-mang các công-cuộc kiến-thiết để gây thêm mối lợi. Về đường phòng-giữ, thì chính-