Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/85

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
(Đổi hướng từ Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/85)
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

2. Tướng-thần-lại-ti giữ việc thu tiền thu thuế, chi-phát lương-thực cho quan các đạo. Có quan cai-bạ 該 簿 làm đầu.

3. Lệnh-sử-ti giữ việc tế tự, tết nhất và việc chi-cấp lương cho quân ở chính-dinh. Có quan Nha-úy 衙 尉 làm đầu.

Mỗi ti lại có quan Cai-hợp 該 合, Thủ-hợp 首 合 và các lại-ti để làm mọi việc.

Ở ngoài các dinh, thì có nơi chỉ đặt có một Lệnh-sử-ti kiêm cả việc Xá-sai-tiTướng-thần-lại-ti, có nơi thì đặt Xá-sai-tiLệnh-sử-ti để coi việc quân dân, từ tụng, đinh điền, sổ sách, thuế khóa, v.v. nghĩa là tùy nơi quan-trọng hay là không, mà thêm bớt quan-viên.

Ở phủ huyện, thì đặt tri-huyện, tri-phủ, để coi việc từ tụng, thuộc hạ thì có đề-lại, thông-lại, chuyên việc khám xét. Lại có huấn-đạo, lễ-sinh, chuyên việc tế-tự ở chỗ sở tại. Còn việc thu thuế thì đặt quan khác để coi về việc ấy.

Đến đời chúa Thượng Nguyễn phúc Lan 阮 福 瀾 (1635-1648) lại đặt thêm chức nội-tả 內 左, ngoại-tả 外 左, nội-hữu 內 右, ngoại-hữu 外 右, gọi là tứ trụ để giúp chúa trị dân.

Về đàng quan võ thì đặt chức: chưởng-dinh, chưởng-cơ, cai-cơ, cai-đội để coi việc binh.

2. THI-CỬ. Năm đinh-hợi (1674) chúa Nguyễn mở khoa thi gọi là thi chính-đồ 正 途 và thi hoa-văn 華 文.

Thi chính-đồ chia ra làm ba kỳ: kỳ đệ-nhất thi tứ-lục, kỳ đệ-nhị thi thơ-phú, kỳ đệ-tam thi văn-sách. Quan tri-phủ tri-huyện làm sơ-khảo, quan cai-bạ, ký-lục, vệ-úy làm giám-khảo. Những quyển đậu, thì chia ra làm ba hạng: hạng thứ nhất gọi là giám-sinh, được bổ làm tri-phủ, tri-huyện; hạng thứ nhì gọi là sính-đồ được bổ làm huấn-đạo; hạng thứ ba cũng gọi là sính-đồ được bổ làm lễ-sinh, hoặc làm nhiêu-học.

Thi hoa-văn thì cũng phải ba ngày, mỗi ngày chỉ phải làm có một bài thơ mà thôi. Ai đậu thì được bổ vào làm việc ở Tam-ti.