Trang:Viet Nam Su Luoc 2.pdf/315

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Hai người thấy vua có lòng nghi, sợ để lâu thành vạ, bèn vào tâu với bà Từ-dụ Thái-hậu 慈 裕 太 后 để lập ông Dưỡng-thiện 養 善 là con nuôi thứ ba vua Dực-tông, rồi bắt vua Hiệp-hòa đem ra phủ ông Dục-đức cho uống thuốc độc chết. Vua Hiệp-hòa làm vua được hơn 4 tháng, sử gọi là Phế-đế 廢 帝.

Nguyễn văn Tường và Tôn thất Thuyết đã giết vua Hiệp-hòa rồi, lại thấy quan Phụ-chính Trần tiễn Thành 陳 踐 誠 không theo ý mình, cũng sai người giết nốt.

6. VUA KIẾN-PHÚC. Ngày mồng 7 tháng 10 năm quí-mùi (1883), ông Dưỡng-thiện, húy là Ưng Đăng 膺 登 lên ngôi làm vua, đặt niên-hiệu là Kiến-phúc 建 福. Bấy giờ ngài mới có 15 tuổi, việc gì cũng ở Nguyễn văn Tường và Tôn thất Thuyết quyết-định cả.

Ở Bắc-kỳ thì Hoàng kế Viêm 黄 繼 炎 còn đóng tại Sơn-tây, Trương quang Đản 張 光 犢 còn đóng tại Bắc-ninh, cùng với quân Tàu chống giữ quân Pháp. Viên Khâm-sứ ở Huế lấy điều đó trách Triều-đình. Triều-đình lại có dụ ra truyền cho Hoàng kế Viêm và Trương quang Đản phải về Kinh.

Các quan bấy giờ cũng có ông về, cũng có ông nộp ấn trả Triều-đình, rồi hoặc đi chiêu-mộ những nghĩa-dũng, hoặc đi theo quan nhà Thanh, để chống nhau với quân Pháp. Bấy giờ có quan đề-đốc Nam-định là Tạ Hiện 謝 現 lĩnh chức đề-đốc của Tàu, và quan án-sát-sứ Phạm vụ Mẫn 范 務 敏 và quan tri-phủ Kiến-xương Hoàng văn Hòe 黄 文 槐 bỏ chức mà đi; quan tán-tương quân-vụ ở Sơn-tây là Nguyễn thiện Thuật 阮 善 述 bỏ về Hải-dương, đi mộ quân để chống với quân Pháp.

7. SỰ ĐÁNH LẤY CÁC TỈNH Ở BẮC-KỲ. Viên Toàn-quyền Harmand ra Bắc-kỳ sửa-sang sự cai-trị, lập ra những đội lính tuần-cảnh, tục gọi là lính khố xanh, để phòng giữ các nơi, và bãi lính cờ vàng của thiếu tướng Bouet đã cho