CHƯƠNG THỨ CHÍN
Những nghề mọn và việc buôn bán cua người ban-xư
Kỹ-nghệ là cái công-cuộc chế-hóa những nguyên-chất để cho người ta lợi dụng, như là bông sợi thì dệt thành vải để may quần áo; đất xét thì luyện thành ra gạch, ngói và nồi cùng lọ; gỗ thì xẻ thành xà nhà cùng là đóng đồ; da các súc-vật thì đem thuộc làm da chín; các quặng mỏ thì chế ra các thứ khí-cụ.
Bắc-kỳ là một xứ có nhiều các thứ nguyên-liệu rất có ích, như là gỗ, quặng mỏ, than, các thứ cây có sợi và các thứ cây có dầu v v. Người Bắc-kỳ kể đã mấy mươi thế-kỷ nay, rất khéo về việc chế-hóa các thứ nguyên-liệu, như là biết dệt đồ tơ, đồ sợi đã từ lâu; lại biết đóng những đồ gỗ thường dùng và những đồ mỹ-xảo; biết thuộc da và đóng dầy, biết chế ra những thứ nông-khí; biết làm những nón bằng lá cọ, bằng vải và bằng sợi; biết đúc những chậu thau, những mâm đồng; biết làm những đồ tư-trang bằng vàng và bằng bạc, cùng là các thứ đồ-dùng thông-thường bằng sắt, các thứ hòm và tráp sơn; biết làm trống và các thứ nhạc-khí v v; biết đan chiếu, cùng là các thứ bị cói, mành mành v v. Lại biết làm các thứ hàng thêu, hàng cẩn; làm điếu hút thuốc cùng là những cái cân v v.
Trong mấy năm nay thì những nghề này rất là phát đạt. Xứ Bắc-kỳ thực lắm nhân-tài chế ra biết bao nhiêu những thứ đồ dùng rất là tinh-xảo và rất tiện lợi. Lắm nghề, xuất-sản thừa dùng ở trong nước thì nhờ có các nhà buôn Đại-pháp đem sang bán tại Âu-châu và Mỹ-châu. Có nhiều thứ hàng đem bán ở Nam-kỳ thì chạy lắm.
Hiện nay tại Nam-kỳ có nhiều cửa hàng của người Bắc-kỳ.
Sự kết-quả đó do ba cái nguyên-ủy sau này:
Là nhờ về cuộc đại hòa-bình cùng là cuộc trị-an ở tại bản-xứ; đường-sá thông-đồng cùng là cách vận-tải ngày càng nhiều mãi ra. Các khách-thương Đại-pháp đi dạo khắp trong nước mà khích-khuyến về cách chế-hóa các đồ-dùng thích-hợp với sự nhu-yếu của người Âu-châu; vả lại các nhà nghề ngày nay, kiếm càng ra tiền thì được chắc dạ không lo sợ kẻ nào bóc lột cả.
