Từ điển Việt–Bồ–La/L
LA, cang la: ceſto piqueno, redondo: corbula rotunda.
la, người ta la: gritar de gente: clamor aut murmur populi.
la, cou᷄ la: batega piquena de vigia: tintinnabulum paruum pro vigilijs indicandis.
la, mả la: batega mayor de vigia: tintinnabulum maiuſculum pro vigilijs.
la, tim la: ſarna caſtelhana, boubas: morbus Gallicus, morbus Neapolitanus.
la, phải la: aſsỳ he, fallando com inferlor: ita eſt, illa tamen particula non additur niſi loquendo cum inferiori, & eſt ſatis ruſticus loquendi modus addere illud. la, ciuilior eſt ſi dicatur, vi, vt phải vi.
là; he: eſt. thien là blới: eſta letra he ceo ou ſignifica ceo: eſt hæc litera ſeu ſignificat cælum. ten là đí gì: qual he voſſo nome; eſt nomen tuum quale? hái là: ou: vel. âu là mai đén: parece que chegarã a menhãa; puto mane aduenturum. ngờ là: cuido que: exiſtimo, as. hễ là: todos: omnis, e. là đá: lagea de pedra: lapis planus. là hŏạ: a penas: vix.
lá: folha: folium, ij. ngày lễ lá: dia de ramos: ramorum feſtum. lá miá: ceo da boca: palatum, i. lá cây miá: folha de cana de açucar: canna ſaccharea. lá chèo: pà do remo: palmula, æ. lá tŏạ. lá tố: coxim da ſella: ſtragulũ ephippij. lá thí: gualdrapa: ſtratum ſupra equum.
lá lách: paſſarinha: lien, is.
lả: tolo: fatuus, i. mlả, idem.
lả, nước lả: agoa ſem outra mistura: aqua pura ſine immiſtione alterius rei.
lả, dĕạ lả: barriga vazia quando paſſarão horas de comer, e eſta com fome: vacuus venter cum hora comedendi iam præterijt & fames vrget. đã lả, đói lả, idem. nhăọc lả: muito cançado: fatigatus valdè, maledictum quod imprecari ſolent.
lả: cortar hum pedaço, como de carne: fruſtum præſcindere vt carnis & ſimiliũ, melius, mlả.
la: couſa noua, inſolita: inſolitus, a, vm. của lạ: fato raro: merces extraordinariæ. ſự lạ: couſa rara: rarus, a, vm.
lạ lu᷄̀, idem. người lạ: homem nouo na terra, peregrino: hoſpes, pitis. phép lạ: milagres, prodigios: virtutes & prodigia.
lác, cây lác: iunça com que ſe fazem eſteiras: iuncus quo fiunt ſtoreæ craſſiores.
lác, dức lác[đính chính 1]: matinada: tumultus, vs.
lác, cửa lác đi lác lại: bater a porta com o vẽto por hũa parte e por outra: moueri ianuam vento huc atque illuc. gió lác đi: bulir alguã couſa cõ vento: fluctuare aliquid vento.
lác đi: deitar da mão: dimitto, is. proijcio, is.
lác, lâu lác: muito tempo; diù.
lác, cái lác: impingem, empigem: petigo, inis.
lác, khou᷄ lác: vazio, nada: vacuum, nihil.
lắc đậu: bulir a cabeça em ſinal que não quer: renuere mouendo caput.
lạc đàng: errar o caminho: deuio, as. chém lạc: errar o golge no cortar: fallere ictum abſcindendo. đi lạc: ir deſgarrado: errare viam. chim lạc: aue deſgarrada: erratica auis, & ſic de alijs ànimalibus. tàu lạc cửa khác: o nauio entrou deſgarrado em outro porto: errabunda nauis alium eſt ingreſſa portum.
lạc, lŏạn lạc: alteraçoẽs de guerra: perturbationes belli.
lạc, tốt lạc mực: boa tinta: bonum atramentum.
lạc, của lạc giá: fato barato: vilis pretij merces.
lách, vide lá.
lạch: esteiro piqueno de mar ou de rio: riuulus è flumine, vel è mari deriuatus.
lai, dêy lai chang săn: corda mal trocida: funis laxus malè contortus.
lài, núi lài: monte não ingreme: mollis aſcenſus mons.
lái: leme: gubernaculum, i. tay lái: o pao por onde lhe pegão: lignum quo gubernaculum dirigitur. bánh lái: a pà do leme: palmula gubernaculi. cầm lái: tomar o leme: gubernaculum dirigere:
bẻ lái: virar o leme: gubernaculum in aliam partem detorquere.
lái lữa: atearſe o fogo: incendi ignem, incendium ſuſcitari.
lải: ganho: lucrum, i. ăn lờ ăn lải: leuar ganhos, onzena: lucrum ſupra ſortem, vfura, æ.
lại: vir: venio, is. lại đây: vinde cà: veni húc. lại: outra vès: iterum. lại ꞗĕào: entrar outra vès; iterum ingredi.
lại e: &. lại chớ để chúng tôi: e não nos deixeis: & ne nos inducas.
lại, hăọc đi hăọc lại: eſtudar muitas vezas: ſæpe ſtudere.
lại, đi lại cu᷄̀ đền bà: ajuntarſe cõ molher: copulam carnalem habere ſiue licitam, ſiue illicitam.
lay, lu᷄ lay: bulir couſa que não està bem fixa; moueri rem non aptè fixam. cóc lu᷄ lay: a estaca bole: mouetur ſtipes. rang lu᷄ lay: os dentes bolẽ: mouentur dentes. lao᷄ lay idem.
lấy, vide lếy.
lảy, róc: raſpar: corrado, is. lải tle: aplainar os nòs ao bambù: complanare nodos cannæ indicæ.
lạy: fazer reuerencia ou zombaia cõ os ioelhos e maõs em terra, abaixando a cabeça ſobre as maõs: reuerentiam exhibere, genibus ac manibus terræ affixis, & capite vſque ad manus terræ hærentes demiſſo.
lạy ou᷄: beijo as maõs de V. M: reuereor Dominationem tuam.
lạy ơn đức Chúa blời: dar graças ao Senhor do ceo: gratias agere cæli Domino.
lạy ơn đức Chúa: agradeço a Voſſa Magestade: gratias habeo Maieſtati tuæ.
lạy, kính lạy: adorar: adoro, as. lạy bụt lạy blời: adorar os idolos e o ceo: adorare idola & cælum, verba quibus paſſim vtuntur idololatræ.
lam, tham lam, vide tham.
lăm chăm: andadura apreſſada como de cauallo: inceſſus præceps vt equi. nói lăm: fallar apreſſado: velociter loqui, vel etiã balbutire.
lăm, nam: cinco: quinque. mười lăm: dès e cinco, aſſaber: quinze: quindecim. hai mươi lăm: venti cinco: viginti quinque.
làm: fazer: facio, is. làm đí gì: que fazeis: quid agis? làm biếng: priguiçoſo: piger, gra, grum.
làm chi: peraque: ad quid? làm chi được, chi được: como pode, ou de nenhũa maneira pode: quomodo poteſt, vel nullo modo poteſt.
làm ſao: de que modo: qua ratione? khỏi làm ſao được: como poderà eſcapar: quomodo poterit euadere?
làm thüế: arrecadar as rendas: exigere tributa. làm tiền, làm qúi, làm gián, idem.
làm ꞗua: ſer rei: obtinere dignitatem regis. làm quan: ſer mandarim: exercere pręfecturam & ſic de alijs officijs.
lầm, cá lầm: certo peixe: piſcis qui vocatur lầm.
lắm: muito: valdè. tốt lắm: muito bom: valdè bonus. lắm aó: muitas cabaias: multæ veſtes. dều cŏên lắm: muitos ſoldados em cabo: valdè multi milites.
lám lám: perſeuerar: perſeuero, as.
lám: murcharſe flores: marceſcere flotes, nám idẽ.
lấm: lama; lutum, i. lấm lắp, lấm bùn: lama groſſa: cœnum, i. lấy lấm: lamaçal: cænoſus locus.
lăn: roliço: teres, etis. lăn xuống: rebolar polla ladeira abaixo: deuolui per cliuum.
gỗ lăn đi: virarſe o pao: volui lignum.
lăn, may lăn: abainhar ficando a costura redonda: plicatã fimbriã rotũdè cõſuere.
lân, củ lân: inhame grande: colocaſia, æ. faba Aegyptia.
lan, cu lan: grades, balauſtes: crates, columnulæ.
làn đan, lŏàn đan[đính chính 2] cu᷄̀ ai: coniurarſe pera algũa couſa roim: conſpirare ad malum. nói làn đan: fallar impertinẽcias: futilia loqui, vide đan.
lắn, đánh nổi lắn: fazer vergoẽs cõ pancadas: liủoem excitare verberibus.
lần, một lần, hai lần: hũa vès, duas vezes: ſemel, bis &c.
mấy lần: quantas vezes: quoties ! kể lần: contar quantas vezes: numerare quot vicibus.
lần hột: rezar as contas: percurrere precarios globulos.
lần lần: lagartixa: lacertula, æ. thần lần, idem.
lặn: mergulhar: demergi. mặt blời lặn: porſe o ſol: occidere ſolem.
lận đận: mofino; infauſtus, a, vm.
lẩn lộn: perturbação: confuſio. nis. lẩn thẩn, láo đáo, idem. lẩn lộn nhau: misturarſe: commiſceri ad inuicẽ. già lẩn: velho que delira: delirus ſenex.
lang: malhas: macula, æ. con bò lang: boi malhado: bos maculoſus, & ſic de alijs. ben lang: malhas brancas: maculæ albæ.
lang, cu lang: batata: tuber inſulanum.
lang, đi lang: vadio: vagabundus, a, vm.
lang, cả nước ling lang: alagar ou cubrir a agoa algũa couſa: obrui aliquid aquâ.
làng: aldea: pagus, i. làng nước, idem. chiềng làng: fallar com os do gouerno da aldea; pagi ſeniores alloqui.
láng tai lại: applicar a orelha pera ouuir: arrigere aures ad audiendum.
lắng, lo lắng: triste: triſtis, e. lo buồn, idem.
láng diềng: vizinho: vicinus, a, vm.
láng, sáng láng: claro: clarus, a, vm. dicitur tam de corporali quam de ſpirituali claritate & luce.
lặng: eſtar calado, quieto; taceo, es. ở lặng: estai quieto: quieſce & tace. lặng gió: ceſſar o vento: ceſſare ventũ, ſic de alijs vt lặng ſáo᷄: ceſſar em as ondas: quieſcere fluctus.
lạng: tael: nummus argenteus vndecim circiter iulijs æquiualens. một lạng, hai lạng: hum tael, dous taeis; vnus nummus duo nũmi &c. vſque ad decem excluſiuè, alij lượng.
lạng, vo biên vô lạng: ſem fim: infinitus, a, vm.
lành: manſo: mitis, e. hièn lành: de boa condição: ſuaues mores, tốt lành: fermoſo:
ſpecioſus, a, vm. tốt blai gái lành fermoſo mancebo molher fermoſa: pulcher adoleſcens mulier ſpecioſa.
lành, lại lành: paſſar o agaſtamento: deſinere iram.
lành: couſa ſaã e inteira: integer, gra, grum. còn lành: aindu eſtà inteira e boa: integra res adhuc eſt.
lành: couſa que ſe come ou beue e não fas mal: eſca aut potus qui non nocet. nước lành: agoa ſaudauel: ſalutifera aqua. blái lành: fruita que não fas mal: fructus minimè nocens.
lánh: fugir: fugio, is. lánh mềnh: furtar o corpo: declino, as. tlánh, idem.
lạnh: couſa freſca, fria: frigidus, a, vm. nước lạnh: agoa fria: aqua frigida. lạnh dĕạ: barriga fria: ſtomachus aut venter frigidus. nơi lặnh leỏ: mal são lugar: inſalubris locus.
lao, con lao: zagaya que ſe arremeſſa: iaculum, i. lao giáo: lança; lancea, æ.
lao, cu lao: ilha; iuſula, æ. cu lao cham: ilha de champeilo; Inſula cham, in aditu Concincinæ. cu lao re: ilha de pulo catão; Inſula quam luſitani Pulocatam vocant.
laò, nước laò: reino dos Laos; Laorum regnum.
laò, liẹt laò, ốm laò: doente; æger, gri.
láo dáo[đính chính 3]: deſordem: inordinatio in quocunque genere. nhà láo dáo: caza deſordenada: domus inordinatione plena.
laỏ: velho: ſenex, nis. ou᷄ laỏ: Sõr velho; Domine ſenex. bà laỏ: Senhor a velha; Domina ſenior, dicitur ijs quibus honorẽ exhibemus. đức laỏ, idem, ſolum dicitur de fœminis nobiliſſimis.
laỏ tử: inuentor das feiticerias na China; auctor veneficiorum apud Sinas.
lạo, lộn lạo: confundir: cnnfundo, is. alij tlộn tlạu. láo dáo, idem.
lao᷄, ròu᷄: dragão: draco, nis. đức lao᷄: nome do bua de Tonquim o qual primeiro ſe chamaua; vĩnh tộ: e depois por não hauer chuua e ſe perderem as nouidades no anno de 1629. tomou eſte nome; đức lao᷄: peraque foſſe mais
bem afortunado; nomen regis quem apud Tunchinenſes vocant ꞗua, cum enim prius alio nomine vocaretur propter famem quæ anno 1629. illud regnum vexauit mutatum eſt illi nomẽ vt fœlicius eſſet regnum ſub nouo nomine regis vt Ethnici ſtultè putant.
lao᷄ tai: zunir as orelhas: tinnire aures.
lao᷄ lay, vide lay.
lào᷄: vontade, coração: voluntas, atis. mạc lào᷄: ſeja como quizerdes: placitum tuum fiat. lào᷄ tin: crer de coroção: corde credere. khó lào᷄: trabalho do coração: cordis labor. cực lào᷄; affilição de coração: cordis afflictio. dĕỗ lào᷄: enduzir: induco, is. xiêu lào᷄, idem. giục lào᷄: inſtigar: vrgeo, es. lào᷄ đŏục: mão coração, ruins bofes: animus peruerſus. lào᷄ dọu᷄ lào᷄ lo: penſamentos; cogitationes. hết lào᷄ hết ſức: de todo coração e de todas as forças: ex tota anima, ex omnibus viribus. dĕọuc lào᷄: fazer propoſitos em bem: proponere in bonum. blou᷄ lào᷄: fazer propoſitos em mal: proponere in malum.
lào᷄, lếy lào᷄ mình mà liệu lào᷄ người: por mỳ entender dos outros: ex me iudicare de alijs.
lào᷄, tội cả lào᷄: tomo atreuimento: audeo, es. tanquem petens facultatem ad loquẽdum.
lào᷄, blở lào᷄: virar o coração, rebellar, arrependerſe: pœnitere, rebellionem facere. blở lào᷄ cu᷄̀ ma quỉ: fazerſe da facção do diabo: peruerti ad partes diaboli.
lào᷄ kính: reuerenciar de coração: corde reuereri. đức Chúa blời mở lào᷄: o Senhor do ceo moue o coração: cor mouetur à Domino cæli.
lào᷄; os inteſtinos do animal, como figado bofes & o mais que ſe come: inteſtina animalis, vt bouis, arietis &c.
lào᷄ đõ tlứng: a gema do ouo: luteum oui. lào᷄ tláng tlứng: clara do ouo: albumen oui.
lào᷄ tláng cau: o branco da areca: albumen fructus indici.
quem, areca, vocant.
lảo᷄: couſa liquida e rala; liquida res & rarefacta. cháo lảo᷄: canja rala: ius indicum ex oriza rarum & minimè denſum quod, canja, vocant.
lảo᷄: couſa liquida e rala; liquida res & rarefacta. cháo lảo᷄: canja rala: ius indicum ex oriza rarum & minmè denſum quod, canja, vocant.
lảo᷄: couſa frouxa larga: laxus, a, vm. hài lảo᷄: çapatos largos: calcei lati. nút lảo᷄: nò mal atado: nodus laxus, &c.
lạo᷄ đầu, lạo᷄ óc: virar a cabeça: vertigine laborare.
lắp, nói lắp: gaguejar: balbutio, is.
lắp, lấm lắp: lama muita: cænum, i.
lắp đần bà: andar com molher: coire cum fœmina, locutio immodeſta.
lấp, vide lớp.
lập, vide lợp.
lát gác: ſobradar: tabulatum componere, lát ꞗĕán, lát léo, idem.
lặt, mlặt: apanhar hum e hum: colligere ſingula poſt ſingula.
lạt; atilho de bambu: ligamen ex canna indica in modum viminis confectum buọc lạt: os marinheiros que ſeruem na embarcação alugados: nautæ conducti pretio, vt inſeruiant.
laù laù: totalmente: omninò. hết laù laù: todos atè o derradeiro: omnes ad vnum. hết thay thảy, idem. khou᷄ laù laù: vazio de tudo: omninò vacuus. tốt laù laù: totalmente bom: perfectè bonus.
lâu: por muito tempo: diù. đã lâu: jà ha muito tempo: iam diù. được bao lâu: quanto tempo ha: quandiu? ba giờ lâu: eſpaço de tres horas: ſpatium trium horarum. chảng có bao lâu: não hà muito tempo: tempus non adeò longum præterijt. lâu thì biét: com o tempo ſaberà: diù tandem tenebit. lâu thì quen: com o tempo acoſtumarſe ha: diù tandem aſſueſcet.
lâù các, lâù đài, các lâù: paço del Rey: palatium regiũ. nhà lâu: caza de recreação do Rey: Regis domus ad animum relaxandum.
lâù, lỗ lâù: coua que fazem no meyo da caza pera meter nella o fato quando ſe queimão as cazas: fouea quæ fieri ſolet
in medio domus, vt cuſtodiantur in illa res tempore incendij, ne pereant.
lâù thủ, quan lâù thủ: mandarim que gouèrna: præfectus qui præeſt. trến thủ: gouernador de Prouincia: gubernator Prouinciæ.
lậu tinh: chaga nas partes ſecretas: vlcus in pudendis.
lâu᷄, vide lou᷄.
le: porem: ſed. ſao᷄ le, idem.
le lưỡi ra: botar a lingua fora: educere linguam extra os.
le, ngón tay le: dedos deſigoais na compridão: inæquales in longitudine digiti,
le hắọc: eſtudar de continuo: ſemper ſtudere, hăọc lien idem.
lê, phĕn lê: ter inueja: inuideo, es.
lê, nhà lê: familia do bua ou Rey de nome do Reyno de Tonquim: familia Regis Tunchinenſis quem, bua, vocant.
lê, ngồi lê: estar aſſentado perdendo o tempo: fruſtrà terendo tempus ſedere.
lê, đi lê: andar ſobre as maõs botando o corpo pera diante, andar de gatinhas: repere manibus. lê blệt, bò đi, idem.
lè lŏệt: mandados dos Reis; mandata Regum, phép lŏệt idem. bỏ lè lŏệt: não fazer cazo das leis: leges ſpernere.
lề: coſtume; mos moris. thường lề, idem.
lề làm ꞗở: o cordão de papel com que ſe encadernão os liurinhos: funiculus papyraceus quo ligantur libelli.
lé, thuièn lé: galè: triremis, is. đạo, idem.
lẻ: manſo, quieto: manſuetus, i. lành, idem. lạng lẻ, ít đều: de poucas palauras: taciturnus, a, vm.
lẻ, ꞗợ lẻ: molher ſegunda: concubina, æ.
lẻ, ít: pouco: parum. tièn lẻ: huãs poucas de caixas que crecem do numero perfeito, como cento e cinco, as cinco ſe chamão: tièn lẻ; e aſsỳ tambem nas outras couſas. paucæ monetæ quæ ex numero perfecto ſuperſunt, vt ſi ſint centum & quinque, quinque illæ monetæ quæ ex numero
centum ſuperſunt dicuntur, tièn lẻ, & ſic de alijs rebus.
lễ: ſacrificio; ſacrificium[đính chính 4], ij. tế lễ: ſacrificar: ſacrifico, as. xem lễ thánh: ouuir Miſſa: ſacro intereſſe. ngày lễ lạy: dia de guarda: feſtus, vel feſtiuus dies. giữ lễ nhít: guardar o domingo: ſeruare Dominicam diem.
lễ: preſente que ſe fàs a el Rey, ou aos mandarins: munus quod Regi aut alijs ſuperioribus offertur. ra lễ: trazer preſente a o Rey a certos tempos: munera regi præſtitutis temporibus offerre.
lệ: medo: metus, vs. lệ gì: que medo, não tenhais medo: quid times, ne timeas.
lệch: torto, como de coluna, aruore &c. tortuoſus, a, vm. lệch chên: manco: claudus, a, vm. què chên, idem.
lếch, chốc lếch: poſtema aberta: apoſtema patens. cái nhọt, vel dọt: vide dọt.
leệm, vide liệm.
lêy: mal contagioſo: morbus contagioſus. lêy tặt: pegarſe a doença: infici morbo. lêy ghẻ[đính chính 5]: pegarſe a ſarna: infici ſcabie.
lếy: leuar ou tomar: accipio, is. bắt lếy: pegai, afferrai, como de algũa couſa que pode eſcapar: cape, vt aliquid quod euadere poteſt. cắt lếy: tomai: accipe. chếp lếy: eſcreuei: ſcribe, nam poſtpoſitum alteri verbo facit imperatiuum. chửa lếy tôi cu᷄̀: acudìme: libera me. giữ lểy: guardai: cuſtodi. lếy đí gì mà làm: com que farei: quo inſtrumento operabor? nam interdum ſignificat inſtrumentum. lếy gươm mà chém: tomar a catana pera cortar, matar: acciperè enſem ad interficiendum. lếy dấu thánh mà giữ mềnh: tomar reliquias pera ſua guarda: accipere reliquias ad ſui cuſtodiam. lếy làm hèn: ter por couſa baixa: habere pro re vili. lếy làm trạo᷄: ter por couſa graue: habere pro re graui. lếy làm ſự ꞗui: ter por couſa allegre: habere pro re iucunda.
lĕià, vide lìà.
lêinh, vide lênh.
lểinh, vide lểnh.
lêịnh, vide lệnh.
lem, đen lem: todo negro como cafre: niger omninò vt ij quos, cafres, vocant.
lên: ſubir: aſcendo, is. poſt verbum habet vim imperatiui vt cắt lên: leuai pera riba: defer ſupra. tlèo lên: dependurai: appende.
lên đất: deſembarcarſe; aſcendere, vel potius deſcendere è naui in terram, ſicut è cõtra, xuống thuièn: embarcarſe; deſcendere, vel potius ascendere in nauim.
lên, ꞗua khác lên: aleuantar outro Rey: erigere nouum regem.
lền, vide lần.
lên, vide liên.
lèn: pilar: tundo, is, tero, is. lèn bột: pilar farinha: conterere, vel contundere farinam.
lén: andar manſo pera não ſer ſentido: ſuſpenſo greſſu aliquem incedere ne audiatur. lén đén: chegar ſem ſer ſentido, ounindo o que ſe dis: aduenire ex improuiſo audiendo quid dicatur. lén lại, dòm, idem.
lênh hồn: alma rational; anima rationalis. lênh thieng: eſpiritual; ſpiritualis, e. lênh nghiện, phép lạ: virtude grande, ſobrenatural; virtus ſupernaturalis. cập chư lênh thần: todos os ſpiritos: omnes ſpiritus, verba iuramenti. lênh lăng, vide lăng.
lểnh, chịu: receber; accipio, is. baò chủ lểnh lếy: ficar por fiador; fideiuſſorem facere.
lểnh, cái lểnh, lểnh lăn: peça de ſetim; ſericum raſum.
lểnh, ou᷄ dề lểnh: mandarim a quem o pouo acode pollas forças; iudex de vi illata.
lểnh, lu᷄ lểnh: eſparecer; relaxare animum.
lệnh Chúa: prouisão del Rey; mandatum Regis ex ſcripto.
lệnh: batega de vigia chaã que não tem polmão no meyo; ſignum quoddam ad vigilias indicandas planum ſine vbere in medio.
lệnh sử: eſcriuão de que ſe ſeruem os mandarins graues: ſcriba qui inſeruit primarijs iudicijs domi priuatim.
lếnh din: moffino, deſaſtrado: ineptus, a, vm, infœlix, icis.
leo: trepar come era, vide: adrepere vt hederam, vitẽ.
léo, khéo léo: couſa perfeita: affabrè facta res.
léo, nói lát léo: lingua terceira: zizaniæ ſæminator.
leò, dêy leò: eſcota da vela; veli pes, edis.
leỏ, lạnh leỏ, vide lạnh.
lẹo: aiuntamento dos cães: copula canum. lẹo: nacida no olho: macula in oculo. lẹo: fruta parida pegada hũa no outra: fructus inuicem annexi.
lếp, lúa lếp: nelle vazio ſem grão: vacua orizæ ſpica. tlứng chếy lếp: lendem vazia: lens vacua.
lét, lửa leo lét: o fogo ſobir pera cima: ignem ſurſum ferri.
lết chên: manquejar: claudico, as. melius lệch chên.
lêu: atiçar: prouoco, as. lêu tlâu húc nhau: incitar as bufaras peraque dem cornadas huãs nas outras: irritare bubalos vt ſe inuicem cornibus petant.
lều, nhà lều: tenda em que ſe vende no meyo da rua e que ſe tira e poem cada dia: taberna ad vendendum in plateæ medio quæ quotidie ponitur & tollitur.
li, cao li: Reyno de Corea: Corea.
lí, mlẽ: rezão: ratio, nis. tính lí: ſuſtancia intellectual: ſubſtantia intellectualis. địa lí: gèometria: geometria, æ. thày điạ lí: o meſtre gentio que conſultão ſobre qual lugar ſerà bom pera fazer caza, e taõbem ſobre o lugar das ſepulturas pera que os filhos daquelles defuntos ſepultados neſſe lugar tenhão proſperidades, como os gentios paruoamente ſe perſuadem: conſulere magiſtrum Ethnicum de loco, tum domus de nouo erigendæ, tum ſepulturæ, ad hoc vt filij illorum qui in ea ſepultura ſunt conditi cuncta proſpera habeant, vt Ethnici ſtultè putant.
lià: apartar: ſeparo, as. lià ra, idem. gà lià nhà: perdeoſe a galinha, apartouſe da caza, não tornou mais: reliquit
domum gallina, amiſſa eſt.
lích: fazer em poſtas ou em picado: diuidere in fruſta, vel protrimentum facete. chết lích: morras feito em poſtas: moriare in fruſta diuiſus, maledictum. vide lếch.
lịch: calendario: calendarium, ij.
lịch địch: matinada: tumultus, vs.
lịch ſự: cortès: vrbanus, a, vm.
lịch, vide lẹch.
liêm, câu liêm: lança a modo de fouce: lancea in modum falcis.
liềm, cái liềm: fouce de ſegar erua: falx ad metendum herbam.
liếm: lamber: lambo, is.
liệm cửa: fechar a porta, como pera não ſer visto &c: obuelare ianuam, vt ne vide aris, vel ne ſol ingrediatur.
liên: continuamente: indeſinenter. hăọc liên: ſempre estudar: ſemper ſtudere. liên nhau: duas couſas iuntas, como duas taboas: coniunctæ inuicem duæ res, vt duæ tabulæ.
lièn: logo: ſtatim. lièn đi: logo fòy; ſtatim iuit. lièn hờn: cobrar rancor, que logo paſſa: admittere ſimultatem quæ ſtatim euaneſcat. alij lền.
liền liền: a meſma couſa continuada ainda que pareça feita de duas: eadem res continuata, quamuis videantur duæ res.
lieng, thieng lieng: virtude oculta, ſpirito: virtus occulta, ſpiritus. tính thieng lieng: ſuſtancia ſpiritual: ſpiritualis ſubſtantia.
liếp: cajão de rota ou de bambù ſobre que estendem as esteiras pera ſe aſſentarem: ſubſtratum ex vimine aut cannâ indica contextum ſuper quod panduntur ſtoreæ ad ſedendum. ngả liếp: eſtender eſſe cajão: ſubſtratum illud extendere. cặp liếp: as faſquias que tem pollas bordas: ſubſtrati eiuſdem aſſerculi quibus oræ continentur illius ſubſtrati.
liẹt: doença, doente: ægritudo, dinis. æger, gri. liẹt lao᷄̀, ốm liệt, đau liệt idem.
phải liệt: adoecer: incidere in morbum. yếu liệt nhăọc: muito doente: æger valdè.
liều mềnh: por ſe em perigo: periculo ſe exponere. liều mềnh chết: porſe em perigo de morte: exponere ſe periculo mortis. liều phạm tội: eſtar em perigo de cair em pecado: periculum peccandi ſubire.
liệu: conſiderar, ponderar: perpendo, is. chảng hay liệu: não conſidera: cõſiderare neſcit. liệu lào᷄ người: procurar de ſaber a intenção de outrẽ ſem lhe dar a entender: põderare intentum alterius illo neſciente.
liệu, thết liệu: preſente do anno nouo pera o Rey: munus Regi offerendum ad anni recentis initium.
liệu, cái đình liệu: facha grande de bambù que queimão em cazas grandes no anno nouo: fax ingens ex cannis indicis quam comburere ſolent primarij viri in ſuis ædibus.
liéu: canga de hũ sò bambu: iugum ex vnica canna Indica conſtants.
lim, gỗ lim: pao ferro: lignum qnod ferri diritiem imitatur.
lim dim: olhos naturalmente muito fechados: ſemiclauſi naturaliter oculi. lim: peſtenejar com sõno: nictare præ ſomno.
lính, cŏên lính: ſoldado: miles, itis.
lìn lịt: olhar com reſpeito e medo: aſpicere cum quodam metu. lịt lịt, idem.
lịt, vide lìn.
líu, làm líu diú: fazer embrulhada; turbas excitare. láo dáo, idem.
líu lo, tlíu tlo: canto de paſſero: auium cantus. nói líu lo: fallar torto e toſco: inconditè loqui.
lo: cuidar: cogito, as. chớ lo: não tomeis pena: ne cures. mày lo gì ſư ấy: que ſe vos da diſso: quid ad te ?
lo buần: arrependido, triſte: triſtis, e. lo phiền, phàn nắn, sàu nảo, idem.
lo, âu lo: affligido: afflictus, a, vm. an ủy kẻ âu lo: conſolar os afflgidos: mæſtos conſolari.
lo tŏan: cõſultar: cõſulto, as.
lo bắt ngắt: ter cuidados ſobre muitas couſas: ſolicitudinibus varijs diſtrahi.
lo líu lo, vide líu.
lô, con lô: vergonhas do homem: pudenda viri. lô ra: andar a vergonha; immodeſtè nudari.
lô, tì lô: o ſegundo stado da gèração do homem, quando no ventre da mày ià tem figura o embriaõ: generationis humanę ſecundus ſtatus; quando embrio iã habet figuram & hunc ſtatum vocant idololatræ ſecundum humanæ naturæ ſæculum, ſeu kiép, vt ipſi loquuntur.
lò: fogão, forno: fornax, acis. lò rèn: forja de ferreiro: fornax fabri fetrarij.
lồ: peita: largitio ad ſubornandum. thoục lồ: peitar: ſuborno, as. quan thụ lồ, ăn thụ lồ: receber peitas: munera admittere, alij thộ lồ.
lồ, xát moéi lồ: esfregar o ſal não maõs pera comer: fricare manibus ſal ad edendum.
lồ, lŏả lồ: estar deſpido immodeſtamente: nudari immodeſtè.
lỏ: tirar fora as vergonhas: exerere membrum pudendum, vt cum animal coit. blỏ, idem.
lỗ: buraco: foramen, inis. đào lỗ: abrir coua; foueam aperire. lớp lỗ: entupir a a coua: foueam obſtruere. lỗ lầu: coua na caza em que metem a fato por cauſa do fogo: fouea in quam conijciuntur res tempore incendij. lỗ miệng: boca; os, oris. lỗ tai: ouuidos: auditus, vs. & ſic de alijs.
lỗ ꞗốn: perder do cabedal no mercadejar: iacturam facere proprij in mercimonijs.
lọ, cái lọ: bule piqueno, galheta: ampulla, æ. amula, æ.
lọ, chảng lọ là: non ſomente: non ſolum.
lọ, huấng lọ: quanto mais: quanto magis lọ là, huấng chi, idem.
lọ nồi, mlọ nồi: ferrugem da panella: fuligo ollæ.
lộ, tố lộ: publicamente: publicè.
lộ, đạo lộ: diabo que dizem està no meyo do caminho: diabolus quem putant eſſe in medio itineris. đạo lộ
thần quan: este diabo te mate: diabolus qui eſt in medio itineris te interimat. maledictum.
lơ: eſparecer: relaxare animum. đi chơi lơ lưng[đính chính 6], idem.
lơ đơ: vagabundo: vagus, a, vm.
lơ thơ, lơ xơ: achacoſo: valetudinarius, a, vm.
lờ, vide lải.
lờ, cái lờ: certa naſſa de tomar peixe: naſſa quædam ad piſces capiendos.
lờ, ăn lờ ăn lải: leuar ganhos: lucrum vltra ſortem exigere.
lở: arroinar como monte: conquaſſari, lở lang[đính chính 7], idem.
lỡ, vide, mlỡ, vel, mlở.
lŏa lồ, vide lồ.
lŏài: ſpecie de couſas: genera rerum. lŏài người ta: o genero humano: genus humanum. lŏài chim: as aues: ſpecies auium. & ſic de alijs rebus.
lŏân, trầm lŏân: roda de trabalhos e tormentos: viciſſitudo cruciatuum.
lŏân hồi: traſmigração das almas: tranſmigratio animarum. alij lüồn hồi.
lŏần, đau baỏ hắc lŏần: dores de barriga te matem; interficiant te dolores ventris[đính chính 8]. maledictum.
lŏạn: alteraçoẽs no Reyno; bella ciuilia. lŏạn lạc, lŏạn thâm, idem.
lŏận, vide lüợn.
lŏật, vide lŏệt.
lóc, khóc lóc: chorar: fleo, es. chắoc láoc, idem.
lốc, câm lốc: o torrão de terra com que ſe carrega a cinza pera que não ſe apague o fogo nella: gleba quâ teguntur cineres, ne ignis in eis deliteſcens extinguatur.
lọc; coar: colo, as. chép lọc ra: tresladar em limpo: tranſcribere purè à mendis.
lộc, lôục: dita: fortuna, æ. may, idem.
lộc, ăn lộc: ter renda del Rey &c: queſtus annuos habere à Rege, vel ab alio principe viro.
lộc sấp: roldana: troclea, æ.
lộc, rắn lộc: vibora; vipera, æ.
lợc, gió lợc blanh: o vento aleuanta a palha, mas não
na leua: eriguntur paleę vento, ſed non tolluntur.
lŏệt, lề lŏệt, phép lŏệt: leis dos Reynos: leges regnorum.
lôi: leuar arraſtado: trahere vi. lôi lại, lôi đi, idem.
lòi tièn: fio em que ſe enfião as caixas: filum quo trajiciuntur monetæ æreæ perforatæ. lòi cói: fita de iunça: ligula ex iunco. lòi dĕa: fita de correa: ligula ex corio. lòi tói: cadeas de ferro: catenæ ferreæ.
lòi xương ra: ſair o oſſo fora da carne: prominere os extra carnem.
lồi: olhos muito ſaidos pera fora: prominentes valdè oculi. đui lồi con mắt ra: ſaltar os olhos fora: exilire oculos. lồi dĕa ra: ſairſe a pelle: extrahi pellem.
lói, chói lói con mắt: offende os olhos com o grande reſplandor: perſtingit oculos magna lux. chói lói tai: eſtrugir as orelhas: exurdare aures.
lói, aó duộm lói: cabaya mal tingida, hũa parte tinta outra não: veſtis ineptè tincta, ex vna parte recipiens colorem ex aliâ minimè.
lỏi: couſa interior: interior, vs. lỏi gỗ: amago do pao: medulla ligni.
lỗi: erro, errar: error, is. erro, as. tói có lỗi: eu tenho erro: errorem habeo. lỗi cu᷄̀ đức Chúa blời: errar contra o Senhor do ceo: offendere cæli Dominum. xin lỗi: pedir as culpas que lhe oppoem: culpas exigere quæ ipſi opponuntur. chiụ lỗi: darſe por culpado, pera dar ſatisfação, culpam fateri ad ſatisfaciendum.
lội: nadar: nato, as. đi lội: paſſar a nado, a vao: tranſnatare, tranſuadare.
lợi: gengiuas: gingiua, æ. lợi răng, idem.
lóm: olhos encouados: profundi oculi.
lơm đơm: couſa embrulhada: perturbata res. tăóc lơm đơm: cabello parte branco parte preto: capilli ex parte albi & ex parte nigri.
lờm: aruoredo iunto ao rio: arboretum iuxtà flumen.
lồn: vergonhas de molher: pudenda fœminæ, dóc, đoi,
bẹn, idem. verba vitanda.
lòn qua: paſſar abaixando a cabeça como per porta baixa: inclinando caput tranſire, vt per portam nimis demiſſam. lüôn qua, idem.
lón, thuièn ra cửa lón lón: a embarcação ſahio do porto ſem tocar: cymba egreſſa eſt è portu abſque eo quod impingeret.
lọn: negalho de ſeda ou de outra couſa: faſciculus bombycis, aut rei alterius.
lọn cau: ramo tenro de areca: ramus tener fructus quem, areca, vocant.
lộn: misturar, confundir: miſceo, es, confundo, is. lộn lạo, tlộn tlạo, láo dáo: confusão: confuſio, nis.
lộn chầo᷄: a molher tomar outro marido: iungi alteri viro vxorem.
lộn dĕạ: estomago embrulhado: nauſeatus ſtomachus.
lộn, làm lộn lịch: fazer as aueſſas: conrrarium peragere.
lộn đi lộn lại: traſmigração: tranſmigratio, nis.
lờn bơn: certo peixe: quidam piſcis dictus lờn bơn.
lợn: porco: ſus ſuis. heo, con sinh, idem.
lợn, dĕa lợn: pano de lãa muito fino: pannus laneus valdè ſubtilis.
lợn, cam lợn: certa ſpecie de laranja grande: aurei pomi majuſculi ſpecies.
lŏợn, vide lüợn.
lộp: muito branco: albus valdè. tláng lộp, idem.
lớp: cubrir com terra ou com outra couſa algũ buraco &c: operire terra aut re ſimili aliquod foramen, vel quid ſimile. lớp lại, idem.
lớp: cubrir o corpo morto com terra ou com a campa: cadauer cooperire terrâ, vel lapideo monumento. chôn, idem.
lớp, vide lủ lớp.
lớp: camas de varias couſas hũas ſobre outras: ordines variarum rerum quarum vna alteri ſuperponitur. một lớp, hai lớp: hũa cama, duas camas: vnus ordo, duo ordines.
lợp, dựng: fazer, fabricar;
facio, is. fabrico, as. tạo thien lợp địa: fazer o ceo e a terra: facere cælum & terram. lợp nhà: cubrir a caſa: imbricare domum.
lợp: alcançar indo de tràs, chegar a tempo: pertingo, is. opporrunè aliquid facere. đi lọp, đi cho lợp: ide com tempo pera alcançar; opportunè ito, vt aſſequaris. chảng lợp: não chegou a tempo: opportunè non aduenit.
lót: forrar: duplico, as. aó lót: cabaya forrada: veſtis duplex. aó kép, idem. lót dĕạ: almoçar ou forrar a barriga com almoço: gentaculum ſumere.
lót, tả lót tlẻ: enfaixar o menino: faſcijs infantem inuoluere. lót đàng: calçar as ruas: ſternere vias lapidibus. lót dất: alcatifar o chão: ſternere ſolum, vel munire tapetibus, frondibus &c.
lốt, rau lốt: herua com que cozem o peixe: herba quam ſimul cum piſce concoquunt.
lột: esfollar: excorio, as. lột dĕa, idem.
lột áo: tirar a cabaya por força: abripere vi veſtem quam àlius induam gerit. b ́ŏc áo, idem.
lọt ꞗĕào: paſſar como por buraco a outra banda: penetrare tanquam per foramen in aduerſam partem.
lợu càu: Iapão: Iaponia, æ. nhệt bỏn, idem.
loúc, gió loúc cây: o vento arrancar aruores; eradicari arbores vento.
loục: proueito: lucrum, i.
loục rắn loục: vibora: vipera, æ.
lou᷄: pennas de aue: pennæ auium. lou᷄ măng: penugem das aues: lanugo auium. lou᷄: pelos dos animais: pili animalium. ꞗật lou᷄: depenar aues: deplumo, as. làm lou᷄: tirar o pelo ao animal eſcaldandoo: pilos animalium extrahere, aqua feruenti perfundendo. lou᷄ mày: ſobrancelhas: ſupercilium, i. lou᷄ mé, lou᷄ mí: pestanas: palpebræ, arum. lou᷄: pelos por todo o corpo humano; villus, i.
lòu᷄ phỏu᷄: occo, vazio: vacuus, a, vm. lòu᷄ mũ: caixeta em que ſe guarda o barrete dos letrados: capſula
in qua literatorum pileus ſeruatur.
lòu᷄ gà: gayola em que ſe vendem galinhas: cauea, æ. dicitur etiam de alijs auibus.
lòu᷄ bàn: cubertoura do dulão ou da meſa redonda pera que as moſcas não comão as iguarias: operculum menſæ rotundæ ſuperpoſitum ne in edulia muſcæ irruant.
lòu᷄ đèn: alampadario, ou lenterna de papel: laterna papyracea.
lu, phu᷄[đính chính 9] lu: ocioſo em caza leuar boa vida ſem trabalhar: otioſum eſſe domi, ac indulgere genio.
lù và: buzina do bonzo com que pede eſmola: buccina cum qua ſacrificulus ſtipem erogat. alij tù và.
lú: homem de pouco entendimento: exigui iudicij homo.
lủ, đi một lủ: andar caminho na meſma companhia; conſociatos ſimul iter conficere. một đŏàn, idem.
lủ cụ: velho muito corcouado: ſenex valdè gibboſus, còm lưng, idem.
lủ lớp: erua muito crecida: herba quæ iam in proceram magnitudinem excreuit.
lư thư: fraco, achacoſo: debilis, valetudinarius. lơ thơ, yếu đuói, idem.
lư đừ: carregado de ſono: ſomno correptus. mê ngủ, idem ſed cum vitio.
lứ lừ: muito doce: ſuauiſſimus, a, vm.
lừ, vide lứ.
lử, nhạŏc lử: muito cançado: defatigatus valdè. nhạŏc nhàn, idem.
lúa: arròs em herua: herbã orizæ. cây lúa: a cana do arròs: calamus orizæ. bou᷄ lúa: eſpiga em herua: ſpica orizæ abſque granis. gé lúa: eſpiga ià cõ grão: ſpica orizæ granis onuſta. cấy lúa: diſpor o nelle: tranſplantare orizam in herba. gạt lúa: ſegar o nelle: metere orizam. dạp lúa: debulhar o nelle: triturare orizam. xay lúa: tirar a caſca do arròs: orizæ folliculum in piſtino detrahere.
lụa, cái lụa: peça de ſeda que chamão foquem: ſericum Annamitarum quod, foquẽ,
dicitur à luſitanis.
lừa, con lừa: burro: aſinus, i. chở lừa: carregar o burro; aſino imponere onus.
lừa lữa: diferir a couſa e depois não fazer: omittere rem quam diſtulit.
lừa: apartar couſas misturadas: ſegregare res permixtas. lià, idem.
lừa, hãy lừa: ainda tem: ſupereſt adhuc, in quibuſdam Prouincijs, in alijs hãy còn.
lứa tác: do meſmo tamanho, igual: æqualis, e, ſiue in ætate ſiue in magnitudine. &c. một lứa, một tác, idem.
lửa: fogo: ignis, is. aliqui lả. thổi lửa: fazer fogo: ignẽ inſufflare. đánh lửa: ferir fogo com dous paos: ignem excitare ex duorum lignorũ fricatione vehementi. dĕao lửa: fuſil: igniarium, ij. tát lửa: apagar o fogo: extinguere ignem. lửa lái: atearſe o fogo; ignem ſuccendi. ngọn lửa: a chama: flamma, æ. dùm lữa: cubrir o fogo peraque ſe não apague; ignem cooperire ne extinguatur. lưả củi: incendio: incendium, ij. ꞗỏ lửa: tição não queimado: titio non exuſtus. chở lửa: atiçar o fogo: excitare ignem.
lưấi, vide lưới.
lưẩi, vide lưởi.
lüân, trềm lüân: roda de tormentos, no ſair de huns e entrar noutros: cruciatuum viciſſitudo, ita vt vni alter cruciatus ſuccedat. alij lüên, vel lüôn.
lüân hồi: tranſmigração das almas: tranſmigratio animarum. lộn về, idem.
lüân cu᷄̀ nhau: conſultar entre sì: conſilium inire inter ſe.
lưâng, vide lương.
lục, sáu: ſeis: ſex. lục niên, sáu nam: ſeis annos; ſex anni. lục súy: ſeis ſpecies de animais, e ſe toma por todos os animaes: ſex animalium ſpecies, comprehenduntur omnes.
lục, vide loục, may
lực sĩ: lutador del Rey: luctator regius.
lùi: recuar: retrogredior, eris. đi lùi, idem. chèu lùi: remar pera tràs: retroire remigando.
lủy: forte, baluarte: propugnaculum, i.
luy: terrepleno: agger, is.
lụy: ſojeição de inferior pera ſuperior: obedientia inferioris erga ſuperiorem. chiụ lụy: obedecer: obedio, is.
lùn ,người lùn: homem anão: pumillio, onis. chăn chắt, idem.
lún: irſe abaixando algũa couſa com o proprio peço: demitti aliquid proprio pondere. lỡ, idem.
lụn, hết: todo: totus, a, vm. lụn đời: toda a vida: totam in vitam. lụn nam: todo anno: integro anno. lụn thắng: todo o mès: toto menſe. lụn hết của: todo o fato ſe acabou: tota res finem accepit. chét lụn: morras; moriaris omninò.
lưng: a cintura, os lumbos; medium corporis, lumbi. thắt lưng, buọc lưng: cingirſe; præcingere ſe. còm lưng: corcouado; gibboſus[đính chính 10], a, vm. lủ cụ, idem. đau lưng: dor de cadeiras; dolor renum.
lưng: meyo cheyo meyo vazio: media pars plena, altera pars vacua. lưng bát cơm: meya eſcudela de arroz cozido; media ſcutella orizæ coctæ, & ſic de alijs rebus.
lửng, đi chơi lơ lửng: ir eſparecer; relaxare animum. lủng[đính chính 11], idem.
luóc: cor parda; ſubniger color. luóc luóc, ſác lem luóc: preto de todo; niger omninò. đen, idem.
luọc: paſſar por agoa quente; aquæ feruenti ad breue tempus immitti ad coquendum carnem, piſces, herbas &c.
lược: pentem; pecten, inis. lược bí: pentem meudo pera as lendeas; pecten minutũ ad extrahendos lendes.
lược, khaỏ lược: dar tratos; tormentis & cruciatibus confeſſionem extorquere.
lưới[đính chính 12]: rede: rete. đánh lưới: peſcar: piſcor, aris. kéo lưới: puxar a rede: rete trahere.
lưởi: lingoa: lingua, æ. đâù lưởi: ponta da lingoa: extremum linguæ. le lưởi:
botar a lingua fora: linguam extra os proferre. cứng lưởi: lingua groſſeira, e que pronuncia mal: lingua rudis. mềm lưởi: lingua branda: lingua ſuauis. üớn lưỡi: enſayarſe no fallar: experimentum facere de loquela, probare linguam, iterum atque iterum repetendo vocabula.
lưởi gươm: gume da catana: acies, ei. lưởi dĕao: gume da faca: acies cultri, & ſic de alijs ſimilibus.
lưởi kèn: a lingoeta da frauta: lingula fiſtulæ.
lưởi cày: ferro do arado: vomer, ris.
lưởi câu: ponta do anzol: extremitas hami.
lượm tay: aleuantar as maõs iuntas: iunctas eleuare manus. chắp tay lên, idem.
lượm lúa: hũ manojo que tem ſeis maõs cheyas: manipulus orizæ ſex plenas manus continens.
lüôn, vide lüân.
lüộn, vide lüận.
luồn ra: ſair pera fora couſa que eſtaua pregada, ou encaizada: refigi aliquid affixũ.
lươn, cái lươn: enguia: anguilla, æ.
lườn gà: peito de galinha: pectus gallinæ, & ſic de alijs auibus.
lướng, vide bluông.
lương: mantimento: victus, vs. phát lương: dar alimentos: victum præbere.
lương y: medico: medicus, i.
lường: cuidar: cogito, as. lo, ſuy, idem.
lượng: tael: pondus vndecim circiter iuliorum, vel ferè ſeſqui vnciæ ſiue argenti ſiue auri, aut cuiuſcunque alterius rei quę ponderatur. một lượng, hai lượng: hum tael, dous taeis: pondus vnum, pondera duo, ſed in auro & argento vſque ad nouem. chín lượng: noue taeis: pondera nouem argenti &c. tamen ſine addito ſemper ſignificat argentum vt. một lượng: hum tael de prata: pondus vnum argenti quod æquiualet vndecim circiter iulijs romanis. melius, lạng.
luột, dêy luột: driça da vela: funis quo velum attollitur, vel deprimitur innaui.
lượt, một lượt, hai lượt: hũa cama duas camas de couſas que vão por camas como quando ſe reboca a parede &c: ordo vnus ordines duo, earum rerum quæ ordinatè ſuperponuntur ſibi inuicem, vt cum incruſtatur paries. một lần, hai lần[đính chính 13], idem.
lúp, nước lúp đầu: agoa dar por cima cubrir a cabeça: aquam ita eleuari vt cooperiat caput. nước lúp nhà: agoa cobre a caza: aqua eleuatur ſupra domum. blàn, idem.
lúp xúp: muitas couſas iuntas, poſtas ſem ordem, como muitas arbores, ou muita gente que vão ſem ordem huns pera diante outros pera tràs: inordinatæ res ſimul congeſtę, vt multæ arbores abſque ordine diſpoſitæ, multi homines huc atque illuc incedentes, alij xúp xúp.
lút: atè; vſque. nước lút đến gói: agoa chega atè o joelho: aqua peruenit vſque ad genu. mlút, idem.
lụt: alago: inundatio, nis.
lụt, vide mlụt.
lưư càu, vide lơu càu.
lu᷄: bulir, couſa que não eſtà fixa: moueri rem quæ non eſt fixa. rang lu᷄lại: dentes abalados: concuſſi dentes. cŏc lu᷄ lại: não eſtà fixa a coluna ou eſpeque: cõmota, aut malè fixa columna. lảo᷄[đính chính 14], chảng chạt, idem.
lủng lỉnh: eſparecer: relaxare animum. lơ lửng, lou᷄ lỉnh, dủng dỉnh, idem.
lu᷄̀, người lạ lu᷄̀: foraſteiro, eſtranho na terra: hoſpes, in regione nouus.
lưự, cây thệu lưự: romeira: malus punica. blái thệu lưự: romãa: malum punicum.
- ▲ Gốc: lảc được sửa thành lác: chi tiết
- ▲ Gốc: đạn được sửa thành đan: chi tiết
- ▲ Gốc: láo, dáo được sửa thành láo dáo: chi tiết
- ▲ Gốc: ſaerificium được sửa thành ſacrificium: chi tiết
- ▲ Gốc: ghe được sửa thành ghẻ: chi tiết
- ▲ Gốc: lu᷄ được sửa thành lưng: chi tiết
- ▲ Gốc: lờ lung được sửa thành lở lang: chi tiết
- ▲ Gốc: ventis được sửa thành ventris: chi tiết
- ▲ Gốc: phum được sửa thành phu᷄: chi tiết
- ▲ Gốc: gibbus được sửa thành gibboſus: chi tiết
- ▲ Gốc: lử được sửa thành lủng: chi tiết
- ▲ Gốc: luới được sửa thành lưới: chi tiết
- ▲ Gốc: lan được sửa thành lần: chi tiết
- ▲ Gốc: lao᷄ được sửa thành lảo᷄: chi tiết