Tam quốc diễn nghĩa (Phan Kế Bính dịch, Bùi Kỷ hiệu đính)/Hồi 36
HỒI THỨ BA MƯƠI SÁU
Huyền-đức dùng mẹo đánh úp Phàn-thành
Nguyên-trực tế ngựa tiến cử Gia-cát
Lại nói, Tào Nhân tức giận, dẫn binh mã cấp tốc vượt qua sông, định san phẳng Tân-dã.
Đan Phúc thắng trận, về huyện bàn với Huyền-đức rằng:
- Tào Nhân đóng quân ở Phàn-thành, nếu biết hai tướng bị giết, tất huy động đại quân đến báo thù.
Huyền-đức hỏi:
- Nên dùng kế gì bây giờ?
Đan Phúc nói:
- Nếu hắn đem hết quân sang đây, Phàn-thành bỏ ngỏ, ta có thể thừa cơ đánh úp.
Huyền-đức hỏi kế. Phúc ghé vào tai Huyền-đức nói nhỏ mấy câu, Huyền-đức hớn hở, truyền lệnh chuẩn bị sẵn sàng.
Chợt có thám mã báo Tào Nhân đã dẫn đại quân qua sông kéo đến nơi. Đan Phúc nói:
- Tôi đoán không sai.
Rồi mời Huyền-đức đem quân nghênh địch.
Trận thế dàn xong, Triệu Vân ra ngựa, gọi tướng giặc nói chuyện. Tào Nhân sai Lý Điển ra giao chiến với Triệu Vân. Được độ vài chục hợp, Lý Điển biết sức không cự nổi, quay ngựa chạy về. Vân tế ngựa đuổi theo, nhưng quân Tào bắn chặn lại. Đôi bên cùng thu quân về trại.
Lý Điển về gặp Tào Nhân nói:
- Quân giặc tinh nhuệ lắm, không nên coi thường. Chi bằng hãy rút quân về Phàn-thành.
Tào Nhân cả giận, nói:
- Lúc chưa xuất quân, ngươi đã làm ngã lòng quân sĩ ta. Nay lại giả tảng thua, tội đáng chém. Đao phủ đâu, lôi ra chặt đầu nó đi.
Các tướng xúm lại can mãi, Điển mới khỏi chết. Rồi Nhân tự dẫn binh đi tiền bộ, cho Lý Điển đi hậu quân. Hôm sau đánh trống tiến binh, bày thành thế trận, sai người hỏi Huyền-đức rằng:
- Có biết thế trận của ta không?
Đan Phúc trèo lên chỗ cao, ngắm một hồi, rồi xuống nói với Huyền-đức:
- Đây là trận “Bát môn kim tỏa”. Có tám cửa là: hưu, sinh, thương, đỗ, cảnh, tử, kinh, khai. Nếu nhắm các cửa sinh, cửa cảnh, cửa khai mà đánh vào thì thắng; vào các cửa thương, kinh, hưu, thì bị thiệt hại; vào cửa đỗ, tử, thì chết hết. Tám cửa tuy bố trí chỉnh tề, nhưng chỉ thiếu lực lượng chủ trì ở giữa. Nếu ta tiến vào cửa sinh góc đông nam, rồi đánh sang cửa cảnh góc tây thì trận này phải tan vỡ.
Huyền-đức truyền lệnh cho quân sĩ giữ vững lấy góc trận và sai Triệu Vân đem năm trăm quân từ mặt đông nam tiến vào, lướt qua cửa tây mà ra ngoài trận.
Được lệnh, Vân lập tức vác giáo lên ngựa, đem quân thẳng đến góc đông nam, hò reo đánh vào giữa trận. Tào Nhân lui chạy về phía bắc. Vân không đuổi theo, đánh xộc ra cửa tây, rồi lại từ cửa tây đánh sang góc đông nam. Quân Tào đại loạn.
Huyền-đức thúc quân đánh ùa vào; quân Tào Nhân thua to chạy trốn. Đan Phúc truyền lệnh không đuổi theo, thu quân về.
Tào Nhân bị thua trận ấy mới tin lời Lý Điển, bèn cho mời Điển đến bảo rằng:
- Trận mới rồi mà cũng phá được, trong quân Lưu Bị tất có người giỏi.
Lý Điển nói:
- Tôi tuy ở đây nhưng bụng vẫn còn lo Phàn-thành.
Tào Nhân nói:
- Đêm nay ta đến cướp trại; nếu thắng ta sẽ liệu kế khác; nhược bằng thua, bấy giờ ta sẽ rút về Phàn-thành.
Lý Điển nói:
- Không nên, Huyền-đức chắc có phòng bị.
Nhân nói:
- Đa nghi như vậy thì dùng binh thế nào được?
Rồi Nhân không nghe lời Lý Điển, tự dẫn quân đi tiền đội, sai Lý Điển đi hậu ứng, canh hai đêm hôm ấy đến cướp trại Huyền-đức.
Đan Phúc đang ngồi thương nghị với Huyền-đức ở trong trại, bỗng có cơn gió giật đùng đùng nổi lên. Phúc nói:
- Đêm nay Tào Nhân tất đến cướp trại đây!
Huyền-đức nói:
- Ta lấy gì địch lại?
Đan Phúc nói:
- Tôi đã bố trí cả rồi.
Bèn cắt đặt đâu vào đấy.
Đến canh hai, Tào Nhân kéo đến gần trại, thấy bốn mặt lửa cháy ngùn ngụt. Nhân biết trong trại có phòng bị, vội vã rút lui. Triệu Vân đuổi theo. Nhân không kịp thu quân về trại, tất tả chạy về phía bắc sông Tương-giang. Đến bờ sông, đang hoang mang tìm đò, thì một toán quân kéo đến, tướng đi đầu là Trương Phi. Tào Nhân liều chết đánh nhau. Lý Điển bảo vệ Tào Nhân xuống được thuyền sang sông. Quân Tào chết đuối quá nửa.
Tào Nhân sang khỏi sông, chạy ngay về Phàn-thành, sai người gọi cửa. Bỗng trên thành một hồi trống nổi, rồi một tướng xông ra, thét lớn:
- Phàn-thành vào tay ta đã lâu rồi, bay còn lại đây làm chi?
Quân Tào giật mình, nhìn ra thì là Vân-trường.
Tào Nhân rụng rời, quất ngựa chạy. Vân-trường đuổi đánh. Tào Nhân lại thiệt một số quân nữa, vội vã chạy về Hứa-xương. Dọc đường, Nhân mới được tin Huyền-đức có Đan Phúc làm quân sư, bày mưu đặt kế.
Đây nói Huyền-đức toàn thắng, kéo quân vào Phàn-thành.
Quan huyện lệnh Lưu Bật ra đón, Huyền-đức vào thành, phủ dụ dân chúng xong, Lưu Bật rước về nhà mở tiệc khoản đãi. Bật cũng là tôn thân nhà Hán, quán ở Tràng-an. Trong tiệc Huyền-đức thấy một người đứng hầu, tư thế hiên ngang, liền hỏi Bật:
- Người này là ai?
Bật thưa:
- Đó là Khấu Phong, con họ Khấu ở La-hầu, cháu gọi tôi bằng cậu, vì cha mẹ chết cả, nên đến ở với tôi.
Huyền-đức tỏ vẻ yêu mến, muốn nhận làm con nuôi. Lưu Bật mừng rỡ nhận lời ngay và bảo Khấu Phong ra lạy Huyền-đức làm cha nuôi, đổi tên họ là Lưu Phong. Huyền-đức dẫn về, khiến lạy Vân-trường, Dực-đức làm chú.
Vân-trường nói:
- Anh đã có con rồi, hà tất phải nuôi con nuôi, sau này chắc sinh loạn!
Huyền-đức nói:
- Ta đãi nó như con, tất nó phải thờ ta như cha. Việc gì mà loạn?
Vân-trường tỏ vẻ không bằng lòng. Huyền-đức bàn với Đan Phúc, sai Triệu Vân đem một nghìn quân giữ Phàn-thành, còn mình thì dẫn quân về Tân-dã.
Lại nói Tào Nhân, Lý Điển về Hứa-đô, vào ra mắt Tào Tháo, khóc lạy xuống đất xin chịu tội và thuật đầu đuôi việc hao binh tổn tướng. Tháo nói:
- Được thua là chuyện thường của nhà binh, nhưng không biết ai bày mưu cho Lưu Bị?
Tào Nhân nói là mẹo của Đan Phúc. Tháo hỏi:
- Đan Phúc là người thế nào?
Trình Dục cười, nói:
- Người ấy không phải là Đan Phúc. Thuở nhỏ hắn tập múa gươm. Cuối năm Trung-bình (đời vua Linh-đế) hắn giết người để báo thù cho người khác, rồi xõa tóc bôi nhọ mặt đi trốn. Bị nha lại tóm được, hắn không nói tên họ, liền bị trói bỏ lên xe, đem đi rong chợ, đánh trống gọi loa cho dân phố nhận mặt. Cũng có người biết, nhưng không ai dám nói. Sau các bè bạn đánh tháo, cứu thoát hắn ra. Hắn mới thay tên đổi họ, đi lánh nạn, gắng sức học hành, tìm kiếm danh sư khắp nơi. Hắn thường đi lại đàm luận với Tư-mã Huy. Hắn quê ở Dĩnh-châu, tên là Từ Thứ, tự là Nguyên-trực, Đan Phúc chỉ là họ tên giả của hắn thôi.
Tháo lại hỏi:
- Tài của Từ Thứ so với ngươi thế nào?
Dục thưa:
- Người ấy mười phần; Dục không được lấy một.
Tháo nói:
- Đáng tiếc hiền sĩ đều về với Lưu Bị cả; vây cánh y đã thành, biết làm thế nào?
Dục đáp:
- Từ Thứ tuy ở với Lưu Bị, nhưng nếu thừa tướng muốn dùng, gọi về cũng dễ.
Tháo hỏi:
- Làm thế nào dụ hắn về được?
Dục thưa:
- Từ Thứ là người chí hiếu. Bố mất sớm, chỉ còn mẹ già ở nhà. Hiện nay em là Từ Khang đã mất, mẹ già không ai phụng dưỡng, thừa tướng nên sai người lừa mẹ hắn đến Hứa-xương, rồi bắt mụ ấy viết thư gọi con về đây, chắc Từ Thứ thế nào cũng phải nghe theo.
Tháo mừng lắm, sai người cấp tốc đi bắt mẹ Từ Thứ. Không mấy bữa, quân bắt được dẫn về, Tháo đối đãi rất tử tế. Rồi bảo Từ mẫu rằng:
- Ta được biết Từ Nguyên-trực, con trai bà, là bậc kỳ tài trong thiên hạ. Nay y ở Tân-dã, giúp tên nghịch thần Lưu Bị, phản bội triều đình. Có khác nào viên ngọc quý rơi trong vũng bùn, thật đáng tiếc! Nay ta muốn nhờ bà viết thư gọi y về Hứa-đô, ta sẽ tâu lên thiên tử, nhất định y sẽ được trọng thưởng.
Rồi sai tả hữu lấy nghiên bút, giấy mực lại, bảo Từ mẫu viết thư.
Từ mẫu hỏi:
- Lưu Bị là người thế nào?
Tháo đáp:
- Là một kẻ hèn mọn ở Bái-quận mạo xưng là “hoàng thúc”, vốn chẳng có tín nghĩa gì. Có thể nói ngoài vỏ là người quân tử, mà trong ruột là một đứa tiểu nhân.
Từ mẫu đùng đùng nổi giận:
- Ngươi xảo quyệt đến thế là cùng! Từ lâu ta đã biết Huyền-đức là con cháu Trung-sơn Tĩnh-vương, cháu chắt Hiếu-cảnh hoàng đế. Ông ấy khiêm tốn, quý trọng hiền sĩ, kính cẩn đãi người, tiếng nhân đức lừng lẫy khắp thiên hạ. Từ già đến trẻ, từ kẻ chăn trâu đến người kiếm củi, ai cũng biết ông là một bậc anh hùng đời nay. Con ta phò tá người ấy, thật là xứng đáng. Còn ngươi, tuy là tướng nhà Hán, nhưng thực là giặc nhà Hán, lại còn dám bảo Huyền-đức là nghịch thần? Ngươi định đẩy con ta bỏ chỗ sáng vào hang tối, há chẳng biết nhục lắm sao?
Nói xong bà cầm ngay nghiên mực đá quẳng vào mặt Tào Tháo. Tháo giận lắm, thét võ sĩ lôi Từ mẫu ra chém. Trình Dục vội can rằng:
- Từ mẫu nói xúc phạm đến thừa tướng, là cốt để tìm đường chết. Nếu thừa tướng giết đi, không những mang tiếng bất nghĩa, mà lại đề cao cái đức của Từ mẫu. Mẹ chết rồi, Từ Thứ tất đem hết tài trí ra giúp Lưu Bị để trả thù. Chi bằng không giết, khiến Từ Thứ thân ở một nơi, lòng nghĩ một nơi, dù có giúp Lưu Bị cũng không tận sức. Hơn nữa, để Từ mẫu sống, Dục sẽ có kế lừa Từ Thứ về đây giúp thừa tướng.
Tháo nghe lời, tha chém Từ mẫu và đem nuôi nấng ở riêng một nhà. Trình Dục ngày ngày đến thăm hỏi, nói dối là anh em kết nghĩa với Từ Thứ, ân cần phụng dưỡng chẳng khác mẹ đẻ. Thường thường Dục đem biếu Từ mẫu thứ nọ thứ kia, lại kèm theo danh thiếp, Từ mẫu cũng gửi thiếp đáp lại. Dục bắt chước đúng được lối chữ của Từ mẫu, liền viết một bức thư giả, sai người tâm phúc đem sang Tân-dã, tìm đến hành dinh Đan Phúc.
Quân sĩ dẫn vào gặp Từ Thứ. Thứ biết tin có thư của mẹ vội gọi vào hỏi. Người đó thưa:
- Tôi là người hầu ở quán xá, vâng lời của lão phu nhân, mang trình ngài một phong thư.
Thứ bóc thư ra xem. Thư rằng:
“Gần đây, em con đã mất, mẹ thành tứ cố vô thân. Đang cơn sầu thảm, không ngờ Tào thừa tướng đánh lừa đưa đến Hứa-xương, nói rằng con theo phản ngụy, bắt mẹ giam cầm. May nhờ có bọn Trình Dục, mẹ mới được an toàn. Nếu con về hàng, mẹ sẽ thoát chết. Nhận được thư này, con hãy nhớ ơn đức cù lao, gấp rút tới đây cho toàn đạo hiếu. Rồi dần dà sẽ tính việc về quê cày cấy làm ăn, khỏi mắc tai vạ. Tính mạng mẹ lúc này chẳng khác nghìn cân treo sợi tóc, chỉ mong chờ cứu viện. Thư chẳng hết lời”.
Từ Thứ xem xong, nước mắt chứa chan, đem thư vào yết kiến Huyền-đức, nói rằng:
- Tôi vốn người Dĩnh-châu, tên là Từ Thứ, tự Nguyên-trực, vì lánh nạn phải đổi tên là Đan Phúc. Khi trước, nghe thấy Cảnh-thăng chiêu hiền nạp sĩ cũng đã đến gặp; nhưng khi bàn việc, mới biết hắn là đồ vô dụng, nên viết thư từ biệt. Đêm nọ, đến chơi nhà ông Thủy-kính, có kể lại chuyện ấy; Thủy-kính trách tôi là người không biết chủ, và nói có Lưu Dự-châu ở đây, sao không đi theo. Bởi thế, tôi mới đi hát rong ở chợ để động đến tai sứ quân, nay được sứ quân tin dùng. Không ngờ lão mẫu bị Tào Tháo bày mưu lừa đến Hứa-xương sắp đem sát hại. Mẹ tôi có viết thư lại gọi, tôi không thể không về. Không phải tôi không muốn đem tài khuyển mã để báo đáp sứ quân, nhưng vì thân mẫu bị bắt, không thể làm sao được. Nay xin từ biệt và mong có cơ hội gặp sứ quân sau.
Huyền-đức nghe nói, khóc rống lên:
- Tình nghĩa mẹ con là tính trời, Nguyên-trực đừng có nghĩ ngợi gì đến Bị nữa. Đợi sau khi gặp lão phu nhân rồi, có thể Bị lại được nghe lời chỉ bảo.
Từ Thứ lạy tạ muốn đi ngay. Huyền-đức nói:
- Xin hãy sum vầy một đêm, mai sẽ đi sớm.
Tôn Càn mật bảo Huyền-đức:
- Nguyên-trực là kỳ tài thiên hạ, lại ở Tân-dã đã lâu, tình hình quân ta thế nào đều biết rõ cả. Nay nếu hắn về với Tào Tháo tất nhiên được trọng dụng, nguy cho ta lắm. Chúa công phải cố lưu lại đừng cho đi. Tào Tháo thấy hắn không đến tất đem giết mẹ hắn. Hắn biết mẹ chết, chắc phải báo thù, sẽ cố sức đánh Tào Tháo.
Huyền-đức nói:
- Không được. Mượn tay người giết mẹ để ta dùng con là bất nhân; giữ lại không cho đi để cắt đứt cái đạo mẹ con là bất nghĩa. Ta thà chết chứ không khi nào làm những việc bất nhân bất nghĩa.
Ai nấy đều thán phục.
Huyền-đức mời Thứ uống rượu, Thứ nói:
- Xin sứ quân chước cho. Nay mẹ tôi còn ở trong ngục, dù nước vàng rượu ngọc cũng không sao trôi vào cổ họng được.
Huyền-đức nói:
- Bị thấy ông sắp đi, như mất cả tay phải tay trái, dù gan rồng tỉ phượng, ăn cũng không ngon.
Hai người ngồi nhìn nhau, nước mắt tầm tã, chờ sáng. Các tướng đã bày tiệc tiễn hành ở ngoài cõi.
Huyền-đức, Từ Thứ cùng lên ngựa, hai ngựa sóng đôi ra ngoài thành.
Đến cuối tràng đình, hai người xuống ngựa từ biệt nhau. Huyền-đức bưng một chén rượu bảo Từ Thứ rằng:
- Bị nay phận mỏng duyên hèn, không được cùng tiên sinh tụ hội, chúc tiên sinh khéo thờ chủ mới để chóng nên công danh.
Từ Thứ khóc, nói:
- Tôi tài nhỏ trí mọn, đội ơn sứ quân trọng dụng, nay chẳng may nửa đường phải từ biệt, chỉ vì mẹ già mà thôi. Dù Tào Tháo có ép nài tôi cũng thề trọn đời không bày một mưu kế gì cho y cả.
Huyền-đức đáp:
- Tiên sinh đã đi, Bị này cũng sẽ liệu đường tránh ẩn vào nơi rừng rú.
Thứ nói:
- Tôi sở dĩ muốn cùng sứ quân mưu đồ nghiệp vương bá, là nhờ ở tấm lòng này. Nay vì việc mẹ già, lòng tôi bối rối, dù cố gắng ở lại, cũng vô ích. Sứ quân nên cầu người hiền khác cùng toan nghiệp lớn, việc gì mà đã vội ngã lòng.
Huyền-đức thở dài nói:
- Cao hiền trong thiên hạ, còn có ai hơn tiên sinh!
Từ Thứ nói:
- Tôi tài trí tầm thường, không dám nhận lời khen ấy.
Lúc sắp đi, Từ Thứ ngoảnh lại nói với các tướng:
- Xin các ông hết lòng thờ sứ quân để tên tuổi ghi vào tre lụa[1], sự nghiệp nêu trong sử xanh, đừng có như Thứ này là người hữu thủy vô chung.
Các tướng ai cũng thương cảm.
Huyền-đức không nỡ chia tay, tiễn hết cung đường này đến cung đường khác.
Từ Thứ nói:
- Không dám phiền sứ quân đi tiễn xa quá. Đến đây, Thứ xin cáo biệt.
Huyền-đức ngồi trên ngựa, cầm tay Từ Thứ nói:
- Tiên sinh chuyến này đi, mỗi người một phương trời, biết ngày nào lại được gặp nhau?
Nói xong, nước mắt tuôn xuống như mưa. Thứ cũng khóc rồi cáo biệt.
Huyền-đức dừng ngựa bên rừng, trông theo Từ Thứ và bọn tùy tùng vội vã kéo đi, khóc mà nói:
- Nguyên-trực đi rồi, ta làm thế nào bây giờ?
Huyền-đức gạt nước mắt trông theo, lại bị rặng cây trước mặt che khuất, bèn lấy roi trỏ vào rừng, nói:
- Ta muốn chặt hết cây cối chỗ này đi!
Các tướng hỏi vì cớ gì? Huyền-đức nói:
- Cánh rừng này che khuất Nguyên-trực của ta.
Huyền-đức đang trông theo, chợt thấy Từ Thứ cưỡi ngựa quay lại.
Huyền-đức mừng rỡ, nghĩ thầm: “Nguyên-trực quay lại, có lẽ không muốn đi chăng?”
Liền hớn hở tế ngựa lên trước đón hỏi:
- Tiên sinh trở lại, tất có ý định gì đây?
Thứ ghìm ngựa nói với Huyền-đức:
- Lúc tôi ra đi, ruột rối bời bời, quên bẵng ngay một việc: trong vùng này có một bậc kỳ sĩ ở tại Long-trung, cách Tương-dương hai mươi dặm, sứ quân nên đến mà tìm.
Huyền-đức nói:
- Dám phiền Nguyên-trực mời giúp người đó ra cho Bị.
Thứ nói:
- Người đó không thể gọi ra được, sứ quân phải thân đến mà mời. Nếu được người đó, không khác gì nhà Chu được Lã Vọng[2], nhà Hán được Trương Lương[3].
Huyền-đức lại hỏi:
- Tài đức người đó so với tiên sinh thế nào?
Thứ đáp:
- Tôi mà so với người đó, khác nào ngựa hèn sánh với kỳ lân, quạ đen sánh với phượng hoàng. Người đó thường ví mình với Quản Trọng[4], Nhạc Nghị[5]. Cứ như ý tôi, Quản, Nhạc còn kém xa. Người đó có tài ngang trời dọc đất, thiên hạ chắc chỉ có một, không hai.
Lưu Bị mừng, hỏi:
- Xin cho biết tên họ người đó?
Thứ đáp:
- Người ấy quê ở Dương-đô, quận Lang-nha, họ Gia-cát tên Lượng, tự Khổng Minh; vốn là dòng dõi nhà quan Tư lệ hiệu úy Gia-cát Phong ngày xưa, cha tên là Khuê, tự là Tử-cống, nguyên làm quận thừa ở Thái-sơn, mất sớm. Lượng theo chú là Huyền, Huyền cùng với Lưu Biểu quen biết nhau, nên đến nương tựa, rồi dựng nhà ở Tương-dương. Đến khi Huyền mất, Lượng mới cùng em là Gia-cát Quân ra cày cấy làm ăn ở Nam-dương, thường hay ngâm bài “Lương phủ”. Chỗ ở có trái núi Ngọa-long cương, nhân thế tự gọi là Ngọa-long tiên sinh. Người đó là bậc kỳ tài đệ nhất đời nay. Sứ quân phải chịu hạ mình đến đó mà gặp. Nếu được người ấy giúp cho thì lo gì việc thiên hạ không định xong!
Huyền-đức nói:
- Ngày trước, Thủy-kính tiên sinh đã nói với Bị rằng: “Phục-long, Phụng-sồ, chỉ cần được một trong hai người cũng đủ định thiên hạ”. Nay theo lời ông có phải người ấy là Phục-long hay Phụng-sồ không?
Thứ nói:
- Phượng-sồ là Bàng Thống ở Tương-dương, còn Phục-long chính là Gia-cát Khổng Minh đó.
Huyền-đức mừng quớ lên, nói:
- Hôm nay mới hiểu được tiếng Phục-long, Phụng-sồ. Ngờ đâu đại hiền ở ngay trước mắt, nếu tiên sinh không nói thì Bị có mắt cũng như mù.
Người đời sau có thơ khen Từ Thứ ruổi ngựa tiến Gia-cát.
Thơ rằng:
Rất tiếc cao hiền không tái ngộ,
Trên đường từ biệt lệ tuôn đầy...
Một lời như sấm mùa xuân dậy
Thúc giục rồng nằm cất cánh bay.
Từ Thứ tiến cử Khổng Minh, rồi từ biệt Huyền-đức, quay ngựa đi.
Huyền-đức nghe Từ Thứ nói mới hiểu những lời của Tư-mã Đức-tháo, lúc ấy như tỉnh được giấc ngủ mê, giải được cơn say rượu. Về đến nhà vội vàng sắm lễ vật rất hậu, cùng Quan, Trương đến Nam-dương mời Khổng Minh.
Lại nói Từ Thứ từ biệt Huyền-đức, cảm tình lưu luyến, lại sợ Khổng Minh không chịu ra giúp, nên đi thẳng đến Ngọa-long Cương, vào lều tranh gặp Khổng Minh. Khổng Minh hỏi đến làm gì. Thứ nói:
- Thứ muốn hết lòng thờ Lưu Dự-châu, chẳng may, mẹ già bị Tào Tháo bắt giam, đưa thư đến gọi, nên phải bỏ mà đi. Lúc chia tay, tôi có tiến cử tiên sinh. Thế nào nay mai Huyền-đức cũng đến đây yết kiến, mong tiên sinh đừng từ chối, hãy trổ hết đại tài ra giúp Huyền-đức, Thứ cũng được cảm tạ muôn phần.
Khổng Minh nghe vậy, ra vẻ giận, nói:
- Thế ra ngươi coi ta như là vật dùng để cúng tế có phải không?
Nói xong, rũ vạt áo đi vào.
Từ Thứ bẽn lẽn đi ra, lên ngựa ruổi thẳng đến Hứa-xương gặp mẹ.
Một lời dặn bạn, vì yêu chủ,
Ngàn dặm thăm nhà, bởi nhớ thân.
Chưa biết việc sau thế nào, xem đến hồi sau sẽ rõ.
- ▲ Đời xưa chưa có giấy, thường ghi tên tuổi những người có công đức vào mảnh tre hay vuông lụa.
- ▲ Lã Vọng: tướng tài thời Tây Chu, giúp Chu Vũ vương diệt nhà Thương.
- ▲ Trương Lương: mưu sĩ nhà Hán.
- ▲ Quản Trọng: nhà chính trị nước Tề, thời Xuân thu.
- ▲ Nhạc Nghị: thượng tướng quân nước Yên, thời Chiến quốc.