Tam quốc diễn nghĩa (Phan Kế Bính dịch, Bùi Kỷ hiệu đính)/Hồi 59
HỒI THỨ NĂM MƯƠI CHÍN
Hứa Chử cởi trần đánh Mã Siêu
Tào Tháo xóa thư lừa Hàn Toại
Đêm hôm ấy, hai bên đánh nhau mãi đến sáng mới thu quân. Mã Siêu đóng quân ở Vị-khẩu, thường thường chia quân đến đánh trại Tào Tháo. Tháo sai ghép cả thuyền bè ở trong sông Vị-hà thành ba lớp cầu nổi nối liền với bờ nam. Lại sai Tào Nhân lập một trại ở cạnh sông, bố trí hàng rào xe tải lương xung quanh. Mã Siêu được tin, truyền cho quân sĩ mỗi người mang một bó cỏ và đồ dẫn hỏa, cùng với Hàn Toại kéo quân đến trước trại xếp cỏ thành đống rồi châm lửa đốt cháy đùng đùng. Quân Tào địch không nổi phải bỏ trại chạy. Xe cộ, cầu nổi, đều bị cháy sạch cả. Quân Tây-lương được to, chẹn ngang Vị-hà.
Tào Tháo lập trại không được, trong bụng lo buồn. Tuân Du hiến kế rằng:
- Nên lấy đất cát sông Vị đắp một tòa thành thì mới giữ vững được!
Tháo sai ngay ba vạn quân gánh đất đắp thành. Mã Siêu lại cho Bàng Đức, Mã Đại, mỗi người dẫn năm trăm quân mã, đến quấy rối. Đất cát không chắc, quân Tào đắp xong lại đổ. Tháo không biết tính thế nào.
Bấy giờ vào cuối mùa thu, khí trời lạnh ngắt, mây đỏ dày đặc, suốt mấy ngày chưa thấy quang đãng. Tháo đương ngồi trong trại bỗng có tin báo một ông cụ già xin vào ra mắt để hiến kế!
Tháo sai mời vào, thấy người ấy hình thông cốt hạc, dáng điệu gầy gò. Hỏi ra thì là người ở Kinh-triệu, ẩn náu ở núi Chung-nam, tên là Lâu Tử-bá, đạo hiệu là Mộng-mai cư sĩ. Tháo tiếp đãi tử tế. Tử-bá nói rằng:
- Thừa tướng muốn qua sông Vị lập trại đã lâu, sao không nhân dịp này đắp thành ngay đi?
Tháo nói:
- Đất đây toàn cát, đắp mãi không xong, ẩn sĩ có kế gì hay chỉ bảo giúp cho.
Tử-bá nói:
- Thừa tướng dùng binh như thần, há lại không biết thiên văn? Mấy hôm nay mây mù dày đặc, hễ động có gió bắc là nước đông lại thành băng. Thừa tướng nên đợi lúc có gió, sai quân sĩ gánh đất múc nước trộn vào, chỉ một đêm là đắp xong được thành.
Tháo mừng lắm, hậu thưởng cho Tử-bá. Tử-bá không chịu nhận, đi ngay.
Đêm hôm ấy, quả nhiên có gió bắc thổi, Tháo sai hết thảy quân sĩ ra gánh đất, khiêng nước, khâu những túi vải đựng nước tưới vào, đắp đến đâu đông đến đấy. Vừa sáng thành đã đắp xong.
Quân do thám báo tin cho Mã Siêu, Siêu dẫn quân lại xem, giật nẩy mình, ngờ có thần giúp đỡ. Hôm sau, hội cả quân sĩ đánh trống tiến lên. Tháo cưỡi ngựa ra cửa trại, chỉ có một mình Hứa Chử theo sau. Tháo giơ roi gọi lớn:
- Tào Mạnh-đức một mình đến đây, mời Mã Siêu ra nói chuyện.
Siêu cưỡi ngựa vác giáo xông ra. Tháo nói:
- Ngươi tưởng ta không lập nổi được dinh trại, nay có một đêm, trời đã đắp giúp cho ta xong rồi, sao ngươi không hàng đi cho sớm sủa?
Mã Siêu giận lắm, muốn xốc tới bắt sống lấy Tào Tháo, bỗng thấy sau lưng Tào Tháo có một tướng trợn mắt tròn xoe, tay lăm lăm thanh đại đao, kìm ngựa đứng nhìn.
Siêu đoán là Hứa Chử, trỏ roi hỏi rằng:
- Ta nghe trong đám này, có một Hổ hầu, ở đâu?
Hứa Chử vác đao thét lớn:
- Ta là Hứa Chử ở Tiêu-quận đây!
Mắt Chử nảy hào quang, oai phong thật lẫm liệt. Siêu không dám xông sang nữa, phải quay ngựa trở về.
Tháo cũng đem Hứa Chử về trại. Quân đôi bên thấy vậy, ai cũng ngạc nhiên.
Tháo bảo với các tướng rằng:
- Giặc cũng biết Trọng-khang là Hổ hầu!
Từ đó, ai cũng gọi Hứa Chử là Hổ hầu.
Hứa Chử nói:
- Ngày mai tôi quyết bắt sống Mã Siêu.
Tháo nói:
- Mã Siêu khỏe mạnh dị thường, không nên khinh địch!
Chử nói:
- Tôi tình nguyện đánh nhau với nó, chết thì thôi!
Lập tức sai người đưa chiến thư, nói Hổ hầu thách Mã Siêu ngày mai quyết chiến.
Siêu xem thư, nổi giận nói:
- Sao dám khinh nhau thế?
Bèn phê vào thư là ngày mai thề giết chết con "hổ dại".
Hôm sau đôi bên kéo ra dàn trận. Siêu sai Bàng Đức làm cánh tả, Mã Đại làm cánh hữu, Hàn Toại áp quân đứng giữa. Siêu vác giáo ghìm ngựa trước cửa trận, gọi to rằng:
- Hổ dại! Ra đây mau!
Tào Tháo đứng dưới cửa cờ, ngảnh lại bảo các tướng rằng:
- Mã Siêu không kém gì Lã Bố khi xưa!
Tháo nói chưa dứt lời, Hứa Chử đã múa đao tế ngựa chạy ra. Mã Siêu vác giáo xông lại đánh. Hai bên đấu nhau hơn một trăm hợp, chưa phân thắng bại, mà ngựa đã kiệt sức. Hai người đều phải trở về thay ngựa, rồi lại ra trận đánh nhau hơn trăm hợp nữa, vẫn chưa ngã ngũ ra sao. Chử nổi xung lên, chạy ngay về, cởi cả áo giáp và mũ, mình trần trùng trục, vác đao tế ngựa ra quyết chiến. Hai bên quân sĩ rất sợ hãi. Đánh được ba mươi hợp, Chử ráng sức giơ đao bổ xuống đầu Mã Siêu. Siêu tránh ngay được, đâm luôn một giáo vào giữa rốn Chử, Chử vội vàng quẳng đao, túm luôn ngọn giáo. Hai người ngồi trên ngựa giằng nhau; Chử sức khỏe quá, bẻ ngọn giáo đánh rắc một cái, gẫy ngay làm đôi. Mỗi người cầm nửa cán giáo gẫy, giọt nhau lộn bậy. Tháo sợ Chử núng thế, sai Hạ-hầu Uyên, Tào Hồng ra đánh giúp. Bên này hai cánh quân thiết kỵ của Bàng Đức, Mã Đại thấy vậy cũng xô cả vào đánh tới tấp. Quân Tháo rối loạn. Cánh tay Hứa Chử bị hai mũi tên. Các tướng hoảng sợ rút về trại, Siêu đuổi riết đến bờ sông. Quân Tháo thiệt hại quá nửa. Tháo sai đóng chặt cửa lại, không ra nữa.
Mã Siêu về đến Vị-khẩu, nói với Hàn Toại rằng:
- Tôi chưa thấy ai đánh nhau dữ dội như Hứa Chử, quả thực là "hổ dại".
Lại nói, Tào Tháo liệu không dùng sức đánh Mã Siêu được, thấy phải dùng mẹo mới xong. Bèn sai Từ Hoảng, Chu Linh sang mé tây Vị-hà lập trại để đánh kẹp lại. Một hôm, Tháo đứng trên mặt thành trông thấy Mã Siêu dẫn vài trăm quân kỵ đến thẳng dưới thành, đi lại như bay. Nhìn một lúc lâu, Tháo quẳng mũ xuống đất, than rằng:
- Thằng ranh này còn sống thì ta chưa biết chết chôn vào đâu đây!
Hạ-hầu Uyên nghe Tháo nói thế, trong bụng căm giận, kêu lên rằng:
- Tôi thà rằng chết ở chỗ này, thề quyết giết giặc Mã!
Nói đoạn, dẫn hơn một nghìn quân bản bộ, mở tung cửa thành kéo đi. Tháo ngăn lại cũng không được, sợ xảy ra rủi ro, vội vàng cũng lên ngựa kéo ra tiếp ứng.
Mã Siêu thấy quân Tào đến, liền đổi tiền quân làm hậu quân, hậu quân làm tiền quân, xếp hàng chữ nhất. Hạ-hầu Uyên đến. Mã Siêu đón đánh. Siêu đang đánh, liếc mắt trông thấy Tào Tháo liền bỏ ngay Uyên, xông tới bắt Tào Tháo. Tháo thất kinh, quay ngựa chạy. Quân Tào rối loạn tơi bời.
Đang mải đuổi đánh, sực có tin báo Tháo có một đạo quân, đã sang quá mé tây Vị-hà, hạ trại xong rồi. Siêu giật mình, không dám đuổi nữa, lập tức thu quân về trại, bàn với Hàn Toại rằng:
- Quân Tào thừa cơ lẻn sang mé tây Vị-hà, quân ta trước sau cùng bị đánh cả, thì làm thế nào?
Bộ tướng của Hàn Toại là Lý Kham nói rằng:
- Chi bằng hãy cắt đất xin hòa, đôi bên tạm thu quân, đợi qua sang xuân ấm áp, bấy giờ sẽ lại liệu.
Hàn Toại nói:
- Lý Kham nói phải lắm, nên nghe.
Mã Siêu còn dùng dằng chưa quyết, Dương Thu, Hầu Tuyển cũng khuyên thêm. Bởi thế Hàn Toại sai ngay Dương Thu mang thư sang trại Tào Tháo, xin cắt đất cầu hòa.
Tháo nói:
- Ngươi hãy về trại, ngày mai ta sẽ trả lời.
Dương Thu từ biệt ra về.
Giả Hủ vào ra mắt Tào Tháo, nói rằng:
- Chủ ý thừa tướng thế nào?
Tháo hỏi lại:
- Ngươi nghĩ thế nào?
Hủ thưa:
- Phép binh tha hồ lừa dối, nên giả vờ cho hòa, rồi dùng kế phản gián, khiến cho Hàn, Mã nghi ngờ lẫn nhau, chỉ một trận là phá được.
Tháo vỗ tay, reo lên:
- Những người cao kiến trong thiên hạ có nhiều điều hợp ý nhau thật! Mưu của Văn-hòa cũng đúng như ý ta.
Rồi sai người đưa thư cho Mã Siêu, nói:
- Đợi ta dần dần rút quân về, và trả lại cho ngươi đất Hà-tây.
Một mặt sai bắc cầu nổi, làm ra vẻ dự bị rút quân thật.
Mã Siêu được thư, bàn với Hàn Toại rằng:
- Tào Tháo tuy bằng lòng giảng hòa, nhưng hắn nham hiểm lắm, nếu không đề phòng, e có điều lừa dối gì chăng? Vậy tôi với chú, nên thay phiên nhau: ngày hôm nay, tôi địch với Tào Tháo, thì chú địch với Từ Hoảng; ngày mai tôi địch với Từ Hoảng, thì chú địch với Tào Tháo, chia nhau phòng bị kẻo lại mắc lừa.
Hàn Toại theo đúng kế ấy. Có người báo cho Tào Tháo biết. Tháo bảo với Giả Hủ rằng:
- Mẹo ta chắc xong!
Liền hỏi tả hữu xem ngày mai quân địch cử ai giữ về mặt mình? Tả hữu bẩm Hàn Toại. Tháo mừng lắm.
Hôm sau, Tháo dẫn các tướng ra trại, tướng tá vây quanh, Tháo một mình oai vệ đi giữa. Quân Hàn Toại nhiều người không biết mặt Tào Tháo, tranh nhau dòm xem, Tháo gọi to bảo rằng:
- Quân chúng bay muốn xem mặt Tào công à? Ta cũng là người, không phải bốn mắt hai miệng gì, chỉ có nhiều mưu mẹo thôi.
Quân sĩ nghe thấy cùng sợ hãi. Tháo sai người sang nói với Hàn Toại rằng:
- Thừa tướng muốn mời Hàn tướng quân ra nói chuyện.
Hàn Toại ra trận, thấy Tào Tháo không mặc áo giáp và cầm đồ khí giới gì cả, cũng cởi áo giáp và mặc đồ nhẹ. Hai người cầm cương ngựa đứng đối diện nói chuyện.
Tháo nói:
- Tôi khi xưa cùng với tiên quân đỗ một khoa hiếu liêm. Tôi coi tiên quân như hàng chú tôi. Tôi với tướng quân cùng làm quan triều đình, đến nay cũng đã lâu lắm rồi, không biết tướng quân năm nay bao nhiêu tuổi nhỉ?
Hàn Toại đáp:
- Tôi năm nay đã bốn mươi tuổi.
Tháo nói:
- Khi xưa ta ở Kinh-đô đều thanh xuân trai trẻ cả; ngày tháng thấm thoắt thế mà nay tuổi đã trung tuần rồi, ước gì thiên hạ được thái bình, để được vui vẻ với nhau thì hay lắm!
Tháo chỉ nói tỉ mỉ việc ngày xưa, không hề đả động đến việc đánh nhau chút nào. Nói xong, lại cười ầm lên. Hai người trò chuyện một lúc lâu mới từ biệt nhau, quay ngựa ai về trại ấy.
Có người báo với Mã Siêu. Siêu vội vàng lại hỏi Hàn Toại rằng:
- Hôm nay Tào Tháo nói chuyện gì với chú thế?
Toại đáp:
- Chỉ nói chuyện cũ ở kinh sư thôi.
Siêu hỏi:
- Làm sao không nói gì đến việc quân?
Toại đáp:
- Tào Tháo không nói, chả lẽ ta nói một mình?
Siêu trong bụng nghi ngờ lắm, nín lặng ra về.
Tào Tháo về đến trại bảo với Giả Hủ rằng:
- Ngươi có biết ý ta hôm nay nói chuyện ở trước trận không?
Hủ thưa rằng:
- Ý ấy tuy rằng khôn, nhưng cũng chưa ly gián được hai người. Tôi có một mẹo này, khiến Hàn, Mã phải giết lẫn nhau.
Tháo hỏi mẹo gì, Hủ thưa rằng:
- Mã Siêu là một đứa dũng phu, biết đâu được việc cơ mật. Thừa tướng nên viết một phong thư theo lối đá thảo đưa cho Hàn Toại, chỗ nào quan trọng thì xóa bỏ đi, nhưng cố ý để lộ cho Mã Siêu biết. Thế nào Siêu chẳng đòi xem thư, thấy những chỗ khẩn yếu xóa bỏ lèm nhèm, tất nhiên nghi là Hàn Toại có tư tình với thừa tướng, nên sửa đổi đi; thế mới ăn khớp với cuộc nói chuyện bữa trước. Đã nghi thì tất phải sinh loạn; ta lại bí mật liên kết với các tướng bộ hạ của Hàn Toại, khiến cho hai bên ly gián lẫn nhau, chắc chắn phá được Siêu.
Tháo khen rằng:
- Kế của ngươi hay lắm!
Lập tức viết thư, sai một toán tùy tùng đưa sang, rồi trở về.
Quả nhiên có người báo với Mã Siêu. Siêu càng nghi lắm, đến ngay trại Hàn Toại đòi thư xem. Hàn Toại lấy thư đưa cho Siêu. Siêu thấy trong thư chỗ thì dập chỗ thì xóa bèn hỏi Toại rằng:
- Trong thư làm sao xóa bỏ lèm nhèm thế này?
Toại nói:
- Nguyên thư đưa lại vẫn thế, không biết tại sao?
Siêu nói:
- Không có lẽ Tào Tháo đưa bản thảo cho chú, đây chắc là chú sợ tôi biết rành mạch cho nên xóa bỏ đi thôi.
Hàn Toại nói:
- Hoặc giả Tào Tháo đưa nhầm bản thảo chăng!
- Như thế lại càng không thể tin được! Tào Tháo là người cẩn thận, đâu có lầm lẫn làm vậy? Tôi với chú chung sức lại để đánh giặc, sao bỗng dưng chú lại thay lòng thế?
Toại nói:
- Nếu cháu không tin lòng chú, thì để ngay mai, chú gọi Tào Tháo ra nói chuyện, cháu bất thình lình nhảy ra đâm cho nó một ngọn giáo, là êm chuyện.
Siêu nói:
- Nếu được như thế, chú mới là thực bụng.
Hai người hẹn hò xong. Hôm sau Hàn Toại dẫn Hầu Tuyển, Lý Kham, Lương Hưng, Mã Ngoạn, Dương Thu tất cả năm tướng ra trận. Mã Siêu đứng núp trong cửa cờ. Hàn Toại sai người đến trước trại Tào Tháo gọi to lên rằng:
- Hàn tướng quân xin mời thừa tướng ra nói chuyện!
Tháo sai Tào Hồng dẫn ít quân kỵ ra trước trận gặp Hàn Toại. Còn cách vài bước Hồng ngồi trên ngựa nghiêng mình nói:
- Đêm qua thừa tướng tôi có nhờ thưa với tướng quân những câu gì, xin tướng quân chớ để lỡ việc!
Nói xong, quay ngựa trở về.
Siêu nghe Tào Hồng nói như thế, lập tức nổi giận đùng đùng, vác giáo nhảy xổ ra đâm Hàn Toại. Năm tướng ngăn lại, khuyên giải Mã Siêu về trại.
Toại nói:
- Cháu chớ nghi ngờ, chú thực không có bụng dạ gì đâu!
Mã Siêu bấy giờ sao chịu tin nữa, căm tức trở về.
Hàn Toại cùng với năm tướng thương nghị rằng:
- Việc này làm thế nào cho tỏ được lòng mình?
Dương Thu nói:
- Mã Siêu cậy khỏe, thường tỏ vẻ khinh rẻ chúa công, nếu thắng được Tào Tháo, sao y chịu nhường nhịn. Cứ như ý tôi, không gì bằng hàng quách ngay Tào Tháo, sau này không đến nỗi mất chức phong hầu.
Toại nói:
- Ta kết anh em với Mã Đằng, nay sao nỡ bỏ tình nghĩa cũ?
Dương Thu nói:
- Việc đến thế này, không còn cách nào khác.
Toại nói:
- Vậy thì ai đi báo tin cho ta được?
Dương Thu xin đi. Toại viết mật thư, sai ngay Dương Thu đến trại Tào Tháo xin hàng. Tào Tháo mừng lắm, hứa phong cho Hàn Toại làm Tây-lương hầu, Dương Thu làm Tây-lương thái thú, các tướng khác cũng đều được phong quan chức cả. Lại hẹn với nhau đốt lửa lên làm hiệu, hợp sức lại đánh Mã Siêu.
Dương Thu từ về, thuật chuyện lại với Hàn Toại. Toại mừng lắm, sai quân sĩ chất củi khô ở sau trại, để đốt lửa làm hiệu. Năm tướng cùng đeo gươm đứng hầu. Hàn Toại định mở tiệc mời Mã Siêu đến dự rồi giết ngay tại chỗ, nhưng còn phân vân chưa quyết. Không ngờ Mã Siêu đã biết hết cả, liền dẫn vài tay thủ hạ, đeo gươm đi trước, sai Bàng Đức, Mã Đại làm hậu ứng. Siêu lẻn vào trong trướng Hàn Toại, nghe thấy năm tướng đang thì thầm với Hàn Toại, lại nghe tiếng Dương Thu nói rằng: "Việc này không nên để lâu, nên làm ngay đi!". Siêu giận lắm, tuốt gươm xốc thẳng tới, quát lên rằng:
- Bọn giặc kia! Sao dám bàn nhau để hại ta?
Ai nấy đều giật mình. Siêu quẳng thanh gươm vào giữa mặt Hàn Toại. Toại vội giơ tay ra đỡ, cánh tay liền bị chém gẫy đôi. Năm tướng khoa đao xúm đến, Siêu bước ra ngoài trướng, năm tướng vây quanh đánh Siêu túi bụi. Siêu một mình vung gươm ra địch, ánh kiếm lấp loáng đến đâu, máu tươi bay tóe đến đấy, chém đổ Mã Ngoạn, đâm chết Lương Hưng. Còn ba tướng bỏ chạy tháo thân cả. Siêu lại trở vào giết Hàn Toại nhưng Toại đã được tả hữu mang đi rồi.
Bỗng nhiên sau trại lửa cháy đùng đùng, quân các trại kéo ùa cả ra. Siêu vội vàng lên ngựa, Bàng Đức, Mã Đại cũng vừa đến nơi, hợp nhau đánh giết. Khi Mã Siêu dẫn được quân ra, thì quân Tào đã bốn mặt kéo lại: mé trước Hứa Chử, mé sau Từ Hoảng, tả có Hạ-hầu Uyên, hữu có Tào Hồng. Quân Tây-lương còn đánh lẫn nhau, Siêu không thấy Bàng Đức, Mã Đại đâu liền dẫn hơn trăm quân mã, đứng chẹn ở trên cầu sông Vị. Bấy giờ đã tang tảng sáng, chỉ thấy Lý Kham dẫn một toán quân đi qua dưới cầu. Siêu vác giáo tế ngựa đuổi theo, Lý Kham kéo lệch xệch ngọn giáo mà chạy. Sau lưng Mã Siêu, lại có Vu Cấm đuổi theo. Cấm giương cung bắn Mã Siêu. Siêu nghe sau lưng có tiếng cung, né mình tránh khỏi, mũi tên tin ngay vào Lý Kham ở mé trước ngã lộn xuống ngựa. Siêu quay lại đánh Vu Cấm, Cấm tế ngựa chạy mất. Siêu lại trở về đóng trên cầu. Quân Tào bốn mặt kéo đến như kiến, quân hộ vệ đi đầu, cung tên cứ châu cả vào bắn tíu tít. Siêu cầm giáo gạt lia lịa, tên rơi tua tủa xuống đất. Siêu kéo quân kỵ xông vào đánh giết, nhưng quân Tào vây bọc dày lắm, không sao ra được. Siêu reo to một tiếng rồi đánh bừa vào mé bắc sông Vị-hà, quân đi theo đều bị chặn cả lại, chỉ còn độc một mình Mã Siêu, xông xáo trong trận; Siêu lại bị một mũi tên tin vào ngựa gục xuống, Mã Siêu ngã lăn ra. Quân Tào xúm đến, chực bắt. Đang khi nguy cấp, bỗng có một toán quân kéo thốc vào, đó là Bàng Đức và Mã Đại. Hai người cứu được Mã Siêu, rồi lấy một con ngựa của quân sĩ đưa Siêu cưỡi, cùng xông vào đánh giết, mở một đường máu chạy cả về phía tây bắc.
Tào Tháo thấy Mã Siêu chạy được, truyền lệnh cho các tướng rằng:
- Không kỳ đêm ngày, phải đuổi cho kịp Mã Siêu. Ai lấy được đầu thì thưởng nghìn nén vàng, phong hầu vạn hộ; ai bắt sống được, thì phong làm đại tướng quân.
Các tướng được lệnh, tranh nhau lập công, đuổi theo kỳ cùng mà bắt Siêu, Mã Siêu không còn tưởng gì đến người ngựa mỏi mệt, cứ cắm đầu cắm cổ chạy. Quân kỵ dần dần tan vỡ, tên nào chạy không kịp thì đều bị bắt cả. Chỉ còn Bàng Đức, Mã Đại và hơn ba chục kỵ mã, chạy thoát được về Lâm-thao, quận Lũng-tây.
Tào Tháo đốc quân đuổi mãi đến An-định, thấy Mã Siêu chạy quá xa rồi, mới thu quân về Tràng-an. Các tướng hội họp đầy đủ. Hàn Toại đã mất cánh tay trái, thành người tàn phế, Tháo cho ở Tràng-an và phong làm Tây-lương hầu. Dương Thu, Hầu Tuyển, cũng được phong chức liệt hầu, trấn giữ cửa Vị-hà. Rồi Tháo hạ lệnh rút quân về Hứa-đô.
Có quan tham quân ở Lương-châu là Dương Phụ tự Nghĩa-sơn lại Tràng-an ra mắt Tào Tháo, nói rằng:
- Mã Siêu có sức khỏe như Lã Bố khi xưa, lại được người rợ Khương mến phục lắm. Thừa tướng nếu không nhân dịp này mà trừ ngay đi, sau này lực lượng y to lớn lên rồi, thì các quận ở Lũng-tây sẽ không còn thuộc quyền thừa tướng nữa. Xin thừa tướng đừng dẫn quân về vội.
Tháo nói:
- Ta cũng muốn lưu quân lại đánh, nhưng trong nước còn nhiều việc, phương nam vẫn chưa định xong, không thể ở lâu được. Ngươi ở đây trông nom giúp ta.
Phụ vâng lời, tiến cử cả Vi Khang làm thứ sử Lương-châu, đề phòng Mã Siêu.
Lúc sắp khởi hành, Phụ bẩm với Tháo rằng:
- Xin thừa tướng hãy để nhiều quân ở lại Tràng-an, phòng khi cứu ứng cho.
Tháo nói:
- Ta đã dự bị đâu đấy cả rồi, ngươi không phải lo nữa.
Phụ từ biệt đi ra.
Các tướng hỏi Tào Tháo:
- Vừa rồi, lúc đầu giặc mới giữ ở Đồng-quan, đường mé bắc Vị-hà bỏ trống, sao thừa tướng không từ Hà-đông đánh mặt Bằng-dực mà lại cầm cự ở Đồng-quan mãi, dây dưa ngày tháng, sau mới qua bờ lập trại?
Tháo nói:
- Khi giặc mới đến Đồng-quan, nếu ta vừa đến mà đánh ngay mặt Hà-đông, giặc tất chia quân giữ các cửa bến, thì Hà-tây không sao sang được nữa. Cho nên ta tập trung nhiều quân ở Đồng-quan, khiến giặc cũng phải giữ hết cả mé nam, mà để sơ hở Hà-tây; nên Từ Hoảng, Chu Linh mới sang được. Sau đó, ta dẫn quân sang mặt bắc, cắm trại đắp thành, khiến giặc thấy ta yếu thêm kiêu căng, lơ là phòng bị. Ta lại khéo dùng mẹo phản gián, bồi dưỡng quân sĩ, nên mới phá được như vậy. Đó gọi là: "Sét đánh không kịp bưng tai" là thế! Phép binh biến hóa, không cứ một đường nào.
Các tướng lại hỏi rằng:
- Thừa tướng mỗi lần được tin Mã Siêu thêm quân thì lại mừng, là ý làm sao?
Tháo nói:
- Quan-trung cách Hứa-đô xa lắm, nếu giặc cứ giữ vững những nơi hiểm yếu thì đánh đến hai năm cũng không dẹp xong. Nay địch đến tụ cả vào một chỗ này, quân tuy nhiều người mỗi người một bụng, lại càng dễ làm kế chia rẽ, chỉ một trận là phá xong cả, cho nên ta mừng.
Các tướng cùng lạy mà nói rằng:
- Thừa tướng mưu mẹo như thần, không ai theo kịp được!
Tháo cười nói rằng:
- Đó cũng là nhờ sức văn võ các ngươi đấy!
Liền trọng thưởng các tướng sĩ, lưu Hạ-hầu Uyên giữ thành Tràng-an; bao nhiêu hàng binh đều ghép vào các đội ngũ cả.
Hạ-hầu Uyên tiến cử một người ở Cao-lăng, quận Bằng-dực, tên là Trương Ký, tự Đức-dong, xin cho làm quan doãn ở Kinh-triệu, để cùng với Uyên giữ Tràng-an. Tháo rút quân về Hứa-đô.
Vua Hiến-đế bày loan giá, ra tận ngoài quách tiếp đón; rồi ban chiếu phong cho Tháo được quyền khi vào chầu vua không phải xưng tên; ở trong triều không phải bước rảo, đeo gươm lên cả trên điện, cũng như Tiêu Hà, tướng nhà Hán thuở xưa. Tự bấy giờ uy danh Tào Tháo lừng lẫy cả trong ngoài.
Tin ấy truyền đến Hán-trung, kinh động cả quan thái thú ở đó là Trương Lỗ. Trương Lỗ nguyên là người ở đất Phong nước Bái. Tổ Trương Lỗ là Trương Lăng, ẩn ở núi Hộc-minh xứ Tây Xuyên, đặt ra sách đạo để dạy dỗ người ta, ai cũng kính nể. Sau khi Lăng chết, con là Trương Hành nối giữ nghiệp ấy. Nhân dân ai đến học đạo đều phải giúp năm đấu thóc; bấy giờ gọi là "giặc gạo". Trương Hành mất, Trương Lỗ thay thế, tự xưng là "Sư quân". Học trò thì gọi là "quỷ tốt", người cầm đầu các nhóm học trò thì gọi là "tế tửu"; ai thống lĩnh nhiều người hơn, gọi là "trị đầu đại tế tửu", cốt giữ điều thật thà làm gốc, không được dối trá. Ai bị đau ốm gì, phải lập một cái đàn để cúng vái; người ốm phải ở riêng một nhà tĩnh mịch, tự xét lại lầm lỗi của mình, và thú thực cả ra, rồi mới cúng vái cho. Người coi việc cúng vái gọi là "gian lệnh tế tửu". Phép cúng thì viết tên họ người ốm, kể tình thú tội, sao ra ba bản văn gọi là "tam quan thủ thư". Một bản đặt lên trên đỉnh núi để tâu với trời; một bản chôn xuống đất để tâu với đất; một bản bỏ xuống nước để tâu với thủy quan. Khi khỏi bệnh, phải tạ lại năm đấu thóc. Lại làm ra một cái nhà gọi là "nghĩa xá", trong nhà chứa đủ cơm gạo, củi lửa, đồ ăn; ai qua lại đó cứ vào lấy mà ăn; ai ăn nhiều quá sẽ bị trời giết.
Trong địa hạt ấy, ai phạm tội được khoan hồng ba lần; nếu không chừa thì mới trị tội. Ở xứ ấy không có quan cai trị, mọi việc đều do Tế tửu coi giữ.
Trương Lỗ cứ như thế hùng cứ ở xứ Hán-trung đã ba mươi năm trời. Triều đình cho nơi này xa xôi, không thể đánh dẹp được, nên phải phong cho Trương Lỗ làm Trấn nam trung lang tướng, lĩnh chức thái thú ở Hán-ninh, chỉ phải hàng năm tiến cống mà thôi.
Khi ấy, Trương Lỗ nghe tin Tào Tháo phá được quân Tây-lương, uy danh lừng lẫy, bèn hội các quan lại bàn rằng:
- Mã Đằng ở Tây-lương bị giết, con là Mã Siêu lại mới thua; Tào Tháo tất đến xâm phạm đất Hán-trung của ta. Ta muốn tự xưng là Hán-ninh vương, mang quân ra cự nhau với Tào Tháo, các quan nghĩ sao?
Diêm Phố thưa rằng:
- Dân Hán-xuyên ta hơn mười vạn hộ, của giàu, lương nhiều, bốn mặt thì hiểm trở. Nay Mã Siêu mới thua, quân Tây-lương từ hang Tý-ngọ chạy vào ngụ ở Hán-trung, thêm vài vạn nữa. Tôi thiết nghĩ Lưu Chương ở Ích-châu hèn đớn lắm, chi bằng ta hãy lấy bốn mươi mốt châu ở Tây Xuyên trước làm cơ sở rồi sẽ xưng vương cũng chưa muộn.
Trương Lỗ mừng lắm, liền cùng với em là Trương Vệ thương nghị việc cất quân. Quân do thám vội báo tin đó vào Hán-trung.
Lại nói Lưu Chương ở Ích-châu, tự là Quý-ngọc, tức là con Lưu Yên, dòng dõi vua Hán Cung vương. Khoảng năm Nguyên-hòa đời Cung đế, Lưu Yên được phong sang ở Cảnh-lăng. Về sau, Yên làm đến chức quan mục ở Ích-châu. Đến năm Hưng-bình thứ nhất, Yên bị bệnh mất. Quan thái sử châu ấy là bọn Triệu Vị, tôn Lưu Chương lên kế vào chức của cha. Khi trước, Lưu Chương giết mất mẹ và em Trương Lỗ, bởi thế hai bên vẫn thù hằn nhau. Chương sai Bàng Hy làm thái thú Ba-tây, để cự Trương Lỗ.
Khi ấy, Bàng Hy dò biết Trương Lỗ định cất quân vào lấy Tây Xuyên liền phi báo với Lưu Chương. Chương vốn người nhu nhược, được tin trong bụng lo lắng lắm, vội họp các quan lại thương nghị. Bỗng một người ngang nhiên bước ra, nói:
- Chúa công khoan tâm, tôi tuy bất tài, xin uốn ba tấc lưỡi, khiến cho Trương Lỗ không dám nhìn đến Tây Xuyên nữa.
Đó là:
Bởi có mưu thần ra hiến kế,
Cho nên hào kiệt mới thành công.
Chưa biết người dâng kế là ai, xem hồi sau mới rõ.