Nam Phong tạp chí/Quyển I/Số 2/Luận-thuyết/Phần việc của nước Mĩ trong cuộc chiến-tranh

PHẦN VIỆC CỦA NƯỚC MĨ TRONG CUỘC CHIẾN-TRANH

Nước Hoa-kỳ có thể giúp các nước Đồng-minh được những gì ?

Cái phần giúp của nước Hoa-kỳ cho việc chiến-tranh chung có thể xét ra bốn phương-diện như sau nay :

Một là giúp về lục-chiến ;

Hai là giúp về hải-chiến ;

Ba là giúp về lý-tài ;

Bốn là giúp về kinh-tế.

Về lục-chiến thì chắc rằng cũng chưa giúp ngay được mấy tí. Nước Hoa-kỳ hiện chưa thể đem sang Âu-châu được nhiều quân-đội. Trừ những quân đóng ở Phi-luật-tân (Philippines) không rút về được, trong nước hiện nay chỉ có nhiều lắm là 10 vạn quân cùng 5 nghìn quân-quan mà thôi. Đó là những quân chính-ngạch, chọn trong số những người dân ra ứng-mộ lúc bình-thường. Ngoài quân chính-ngạch ấy-còn có thể chưng-mộ được những dân-binh, cứ ức-lượng ra thì được đến số 9 triệu dưỡi người. Nhưng mà trong cái số to ấy, bất quá được 15, 20 vạn người là có luyện-tập, đủ dùng được ngay. Nước Hoa-kỳ có gửi quân sang Âu-châu thì cũng không gửi được hơn cái số 15, 20 vạn ấy.

Vả hiện nay các nước Đồng-minh cũng chưa có thiếu quân gì mà phải cần đến cái phần giúp của nước Hoa-kỳ về lục-chiến cho lắm. Nhưng vể hải-chiến thì cái phần giúp ấy rất là to mà rất là có ích-lợi. Hiện ngày tháng 8 năm 1914, nghĩa là tự đầu cuộc chiến-tranh này, hải-quân của nước Hoa-kỳ có những hạng tầu như sau này :

42 chiếc đại thiết-hạm, sức truyển nước cả thẩy là 62 vạn, 7 nghìn 7 trăm 90 tấn ;
10 chiếc thiết-giáp-tuần-dương-hạm, 14 vạn, 80 tấn ;
15 chiếc chinh-sát-tuần-dương-hạm, 7 vạn, 4 nghìn, 4 trăm, 50 tấn ;
48 chiếc khu-trục-hạm, 2 vạn, 5 nghìn, 7 trăm, 50 tấn ;
8 chiếc ngư-lôi-hạm, 1 nghìn, 4 trăm, 47 tấn ;
27 chiếc tầu ngầm, 8 nghìn, 6 trăm, 96 tấn.

Cứ lấy sức truyển nước mà so-sành thì thủy-quân nước Hoa-kỳ đứng vào bực ba các thủy-quân trong thế-giới, dưới nước Anh (2 triệu, 5 vạn, 4 nghìn, 8 trăm, 65 tấn) cùng nước Đức (1 triệu, 5 vạn, 4 nghìn tấn), mà trên nước Pháp (79 vạn, 3 nghìn, 2 trăm, 6 tấn). Tự ngày ấy đến nay, nước Hoa-kỳ còn chế thêm 1 chiếc đại thiết-hạm 2 vạn 5 nghìn tấn, 6 chiếc khu-trục-hạm, bốn chiếc tầu ngầm, 2 chiếc tầu vận-tải, có chiếc đã chế xong mà sáp-nhập vào hạm-đội, có chiếc sắp xong, cả thẩy thêm vào thủy-quân được 8 vạn tấn nữa.

Cái chương-tình chế-tạo về thủy-quân năm ngoái Nghị-viện đã quyết-nghị, còn định tăng thêm lên rất dữ nữa, vì thêm đến hơn 30 vạn tấn ; hiện nay có mấy chiếc đã hạ xưởng, bắt đầu làm. Cứ tuần-tự thì đến cuối năm 1919 mới xong cả, nhưng từ khi khai-chiến với nước Đức đến giờ, nước Mĩ tất hết sức chế-tạo cho nhanh hơn lên.

Ấy cái thủy-quân của nước Hoa-kỳ to mà mạnh như thế. Cái thủy-quân ấy nay đã vào sánh vai với thủy-quân của Đồng-minh, thì giúp cho Đồng-minh được mạnh lên biết chừng nào. Cứ so-sánh hai đảng địch-quốc, thì bên Đồng-minh được nước Hoa-kỳ vào cuộc, có thể mạnh hơn bên Đức-Áo đến gấp 6 lần !

Đương buổi như bây giờ thì thương-thuyền là cái vai-cánh rất yếu-cần cho chiến-thuyền. Về đường ấy cái phần giúp của nước Hoa-kỳ cho Đồng-minh lại càng quí báu lắm nữa. Thương-thuyền của nước Hoa-kỳ đứng bực nhất trong thế-giới, ngang với thương-thuyền nước Anh. Nhớn nhỏ được 3 vạn 1 nghìn chiếc, sức truyển nước gồm cả là 8 triệu tấn. Trong khoảng năm mới rồi (1916) lại tăng thêm lên được ngót 55 vạn tấn nữa.

Chiến-thuyền của nước Mĩ sang giúp các nước Đồng-minh thì giúp ra cách thế nào cho có hiệu-lực ? Chắc là trước nhất lấy ra mấy chiếc hạm-đội Anh, Pháp, Ý. Tuần-dương-hạm, khu-trục-hạm thì có thể dùng để di hộ-tống những tầu chở quân, chở đồ binh-khí, đạn dược, lương-thực từ Gia-nã-đại (Canada) hoặc tự nước Hoa-kỳ về Âu-châu. Nhưng mà được việc nhất là có một hạnh tầu nho nhro, tầu vợt, tầu đánh cá, tầu đi tuần, v. v. Có thể đặt võ-trang ngay mà dùng để đi sẵn tầu ngầm được. Bộ Thuỷ-quân nước Mĩ đã tính chỉ trong mấy tuần-lễ là có thể tổ-chúc được một cái hạm đọi từ 2 nghìn đến 2 nghìn 5 trăm chiếc như thế. Những tầu nhỏ ấy thường thấp, không cao lên trên mặt, không sâu xuống dưới nước mấy tí, ít cái diện tích cho tầu ngầm phạm đến được, dùng để đánh tầu ngầm thì thực tiện lợi lắm.

Ấy cái phần giúp của nước Mĩ về việc quân như thế. Về đường lý-tài kinh-tế lại còn được nhiều hơn nữa. Cuộc lý-tài của nước Mĩ xưa nay chưa từng được bao giờ tốt bằng mấy năm nay. Cả thế giới như đua nhau gánh vàng đem đổ vào đất Mĩ. Ông Ch. Hughes độ đầu năm nay ra ứng bầu chức tổng-thống, trong nhời diễn-thuyết có nói rằng : « Nước ta đương gặp buổi thịnh-vượng lạ lùng. Cổ-kim chưa có một nước nào được thịnh-vượng bằng nước ta như bây giờ. » Cứ thử nghĩ hiện bây giờ trong tủ bạc các nhà ngân-hàng ở nước Mĩ dựng được ngót 1 vạn 3 nghìn 205 triệu phật-lăng bằng tiền-vàng, chia ba một phần tiền vàng trong thế-giới, thì biết nước ấy giầu có là chừng nào. Ấy là tiền vàng, còn những tiền chứa ở các nhà ngân-hàng, không dầy hai năm mà tăng thêm lên vạn triệu. Dân Mĩ thực là giầu quá. Như người mạnh khỏe quá lo ứ máu, nước Mĩ cũng giầu có quá mà lo ứ vàng. Cái vàng ấy chỉ đợi có dịp đem sang giúp các nước đồng-minh, nay cái dịp đã đến tất được thỏa lòng giùm đỡ.

Về đường kinh-tế thì ai cũng biết từ khi khai chiến đến giờ nước Hoa-kỳ giúp cho đồng-minh được nhiều lắm. Hiện đầu năm nay hơn 6 nghìn nhà máy chỉ đức súng đúc đạn riêng cho đồng-minh thôi. Có nhiều nhà như những nhà máy thép ở Bethleam cùng Pensylvanie đã tăng cái sản-số lên gấp mười lần khi thường, năm 1914 dùng đến 7 vạn 1 nghìn người. Cái sản-số thép của nước Mĩ hiện nay là 33 triệu tấn, trước khi chiến-tranh có 23 triệu mà thôi. Những một năm ngoái các nước đồng-minh mua thép của nước Mĩ đã 11 triệu tấn rồi.

Còn những thức khác thì như đồng mua tới 900 triệu phật-lăng, đạn-được 2 nghìn 2 trăm triệu, các nước nước toan (acides) cũng những hóa-học-phẩm 620 triệu, kẽm 220 triệu. đó là trong một năm ngoái nước Mĩ bán cho đồng-minh bấy nhiêu thứ. Nửa năm về cưối lại còn nhập-cảng vào Âu-châu được tới 400 triệu phật-lăng xe hơi (xe ô-tô).

Nước Hoa-kỳ nay đã vào cuộc với đồng-minh thì cái sự giúp về đường kinh-tế ấy có sẽ giảm bớt đi chút nào không ? Thiết-tưởng rằng không. Vì nước Hoa-kỳ tuy từ nay phải để giành lấy một phần sản-vật để cung-dụng về lục-quân thủy-quân của mình mà không thể đem bán hết cho đồng-minh như trước được, song lại mở thêm nhiều nhà máy nữa ra, cực lực chế-tạo, thì không những bù được cái thiệt-thòi cho các nước Đồng-minh mà lại giúp thêm được hơn trước nữa cũng có. Bộ Kinh-tế (Board of Trade) nước Mĩ đã ước chỉ trong mấy tuần-lễ thì mở thêm được ít ra là 8 nghìn nhà máy mới nữa.

Như thế thì người Mĩ vừ làm cho mình mà vừa giúp cả cho đồng-minh nữa. Vì dù nước Mĩ chỉ giúp đồng-minh được về đường lý-tài kinh-tế thôi, thì sự giúp ấy cũng là to-tát lắm rồi. Tổng-thốn Wilson đã nói : « Người Mĩ trong cuộc sinh-tồn cạnh-tranh đã có cái nghị-lực không ai địch nổi, nay cũng lại đem cái nghị-lực ấy ra mà cùng với các nước đồng-minh chống-giữ cho sự Tự-do của thế-giới. »

(Dịch báo tây)