Các anh em nghe nói vậy, thì cũng cảm động lòng thương, rồi kéo nhau trở lại.
Khi ăn uống rồi các anh em đồng lên ngựa đi ngang qua một cái đèo núi rất cao, Nguyển-hửu-Thoại đương lúc xình xàng, ngừng ngựa đứng xem phong cảnh, ngó lên thay núi cao chớn chở, mây phủ là đà, thì xúc cãnh sanh tình, bèn ngâm chơi ít vận cho tiêu khiển, liền lấy gươm nhịp nhịp trên yên ngựa và ngâm một bài thi như vầy:
Nhạc suối ken ve giọng quyển huyền,
Đèo cao vọi vọi giống non tiên,
Sớm trưa đỏng đãnh mây giăng gọp,
Ngày tháng bơ vơ khách dựa triền,
Truông vắng cọp làm vua hổn-thế,
Rừng hoan khĩ múa gậy Tề-Thiên.
Ngàn mai đội liểu oanh ăn nói,
Thỏ thẻ chào ai mé thạch tuyền.
Trần-xuân-Trạch nghe Nguyễn-hửu-Thoại ngâm bài thi rất hay, mà nhứt là cặp luận, thì có ý vị thâm trầm hơn hết, bèn ngứa nghề nói với Cao-phước-Trí rằng:
— Nguyển-huynh đả xúc cảnh sanh tình, mà ngâm thi giải muộn như vậy, còn hai anh em mình thuở nay không tập luyện nghề làm thi, nhưng chẳng lẻ cứ nhiêm nhiễm lặng thinh, thì xem rất một thú. Vậy đễ tôi cũng học đòi ngâm chơi cho giãi muộn trong lúc hành trình, nói rồi tằng hắn một tiếng cho thông đàm, và uốn miệng sửa mồm, ngước cổ nhướng hầu lên, lấy tay vổ bép bép trên bấp vế rồi rống tiếng ngâm rằng:
