Chữa chứng bệnh “đua-đuổi hư-danh”
Còn một chứng bệnh nữa là chứng bệnh người ta hay đua-đuổi theo cái hư-danh vô vị.
Muốn chữa cái chứng bệnh đó thì trước phải giải-quyết một cái vấn-đề như sau nầy: lòng tham người ta chỉ có hai hạng: 1° là lợi; 2° là danh, cái chứng tham lợi đã nói như bài trước kia rồi, bây giờ nói cái chứng tham danh. Danh nên tham hay không? Thời từ xưa đến nay không người thánh-hiền hào-kiệt nào mà không danh cả. Sách truyện có câu rằng: « Đại đức giả tất đắc kỳ danh » nghĩa là những người có đạt đức lớn nhứt định được cái danh dự. Thế thì danh có phải không nên tham đâu. Bảo rằng nên tham ru?
Thời từ xưa đến nay, những người phấn sức hư-danh thì kết quả là hữu danh nhi vô thực, chẳng những không lợi ích gì cho xả-hội mà cũng không thêm được giá-trị cho người ta, thế thì danh có gì đáng tham! Nói cho đúng lẽ, danh vẩn đáng tham, mà cũng không đáng tham. Cớ sao thế? Bởi vì danh có nhỏ, có lớn, danh có gần, có xa; danh nhỏ và gần như lữa đốm đầu hôm, tiếng ve ve khi mùa hạ, vẫn cũng lập-lòe chòe-choẹt ở trong một lúc, nhưng chẳng bao lâu tắt ngay; danh lớn và xa, thời như sấm mùa xuân, như bóng Thái-dương mùa hạ, vang một tiếng mà lừng lẩy cả năm châu, rọi một tia mà chói chan khắp bốn bể.
Người ta thữ cân-nhắc hai đường danh đó, thời danh gì đáng tham, không cần phải nói nữa.
Bây giờ tôi chỉ nói bệnh người nước ta. Tục-ngữ có câu rằng: « Tiếng lành đồn xa, tiếng dữ đồn ba ngày đường », lại có câu rằng: « Cọp chết để da, người ta chết để tiếng » Xem những câu đó, thời danh vẩn nên quí, người ta cũng biết dư rồi; nhưng tội tình thay! óc tí ti như óc giơi, mắt
