xiềng khoá mà lại bảo rằng: tay chưng mình là đáng số « Cu-ly »
« Chúng tôi dại dột », câu nói ấy giắt chặt ở bên lưng. Quì lạy trước tượng đất hình bùn mà xem làm quốc báu, giử gìn lấy áo hôi mủ thúi mà bảo rằng gia-truyền, ngẩn ngơ, ngơ ngẩn đến thế thì thôi! Trông người lại ngắm đến ta thiệt cười dở mà khóc cũng dở.
Than ôi! Xưa nay tập-tục quan-hệ rất to, gần mực thì đen gần đèn thì sáng, bây giờ suốt một nước mà mực cả, muốn không tối tăm mù mịt là thế nào!
Vậy nên chứng bệnh mê-tín hũ tục kia phải gấp chửa mau, mới có lẻ sống. Tuy-nhiên, muốn chửa chứng bệnh đó thời phải thế nào? Xưa nay những tập-tục hủ-bại vì có hai lẽ: một thời vì cơ-quan giáo dục chẳng hoàn-toàn, một thời vì trí-khôn người ta chưa phát-đạt.
Từ thế-kỷ thứ 19 lại đây, khoa-học các nước càng ngày càng phát-minh, trí nảo dân các nước càng ngày càng nẩy nở. Thữ xem điện-học phát-minh mà ông “thần-lôi” đã không dám hóc-hách; địa-học phát-minh mà nhà phóng thủy long hổ đã không dám múa men; sinh-lý học phát-minh mà thần rắn qũy trâu đã cùng đường trốn tránh, huống gì học-thuyết Lư-Thoa đã xuất-hiện, tư-tưỡng ông Mã-khắc-Tư đã mở mang thời quyền dân với quyền lao-động đã vùn-vùn vụt-vụt như gió thổi, như thủy-triều lên, dầu ai muốn ngăn mà ngăn sao đặng, dầu ai muốn cấm mà cấm sao đặng. Ngọn cờ thần-quyền chắc rày mai cũng bị trận gió văn-minh kia đánh đỗ, mà vách tường hủ-tục cũ chắc củng bị làn sóng văn-minh kia đánh tan.
Thế thời muốn chữa bệnh mê-tín người nước ta, không thuốc gì hơn « trí-thức mới » nửa. Trí-thức mới đó nếu tìm tòi suy xét, thăm cho đến gốc, dò cho tận nguồn, biết tính người là thiêng hơn vạn vật thì không thần gì hơn thần ở tâm, biết nhơn-dân là quí-trọng hơn ma với quan thì không quyền gì hơn quyền lao động. Có óc thì ta dùng sức nghĩ, có tai thì ta dùng sức nghe, có mắt thì ta
