Trang:Cao dang quoc dan.pdf/32

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.




duy-tân thơ-xã

quan không làm xong thì trông mong vào thần, đến thần cũng không làm xong thời bó tay chịu chết. Mấy ngàn năm trở lại, triều-đình là « bồi bếp » của một nhà, nhân-dân là ngựa trâu của một họ, mấy mươi triệu đầu đen máu đỏ còn gì là tư-cách người, rặt là mù mà người mù có mắt, rặt là điếc mà người điếc có tai, rặt là câm mà người câm có miệng, rặt là què mà người què có chân tay, cái việc lạ lùng quái gở ở trong thế-gian không ai như người nước ta nửa, mà thăm cho đến gốc bệnh chỉ vì mê-tín những tục hủ cổ mà thôi. Mê-tín vua, mê-tín quan chửa lấy gì làm kỳ, kỳ thứ nhất là mê-tín thần, vì mê-tín thần đó mà sinh ra vô số việc nực cười: ngày giờ nào cũng là trời bày định mà bảo rằng có ngày dử ngày lành, núi sông nào cũng là đất tự-nhiên mà bảo rằng có đất tốt đất xấu, vì nấu ăn mới có bếp mà bảo rằng có ông thần táo, vì che mưa gió mới có nhà mà bảo rằng có ông thần nhà, cho đến thần của, thần đường, thần cầu tài, thần cầu tử, trăm việc gì cũng trông mong vào thần, kết-quả thì thần chẳng thấy đâu chỉ thấy những cửa nát nhà tan, của mòn người hết.

Tin thần bao nhiêu thì tai-họa bấy nhiêu. Kià xem như đạo Thiên-chúa chỉ sùng-phụng một vị Đức Chúa Trời, ngoài ra không thần gì cã, nhưng nước vẩn mạnh, nhà vẫn giàu, người họ vẫn sung sướng, họ chỉ thua ta có một việc, thần đã không tế thời xôi không, thịt không, heo bò cũng không, mà phần kỉnh phần biếu không tất cã, nhưng họ vì đó mà của hao thì ít của nở thì nhiều, tốn phí vô ích bớt một phân thì công việc hửu ích hơn một phân. Ấy mới biết rằng: mê-tín thần quyền là tục ngu hủ của người ta, thật rỏ ràng rồi đó. Tục ngu hủ đó không quét sạch, thời nền phú cường kia không bao giờ dựng nên. Nhân vì ngu sinh ra hủ, nhân vì hủ mà sinh lại thêm ngu, mắt bị người bít mà lại bảo rằng: trước mi mắt không có nước non; tai bị người bưng mà lại bảo rằng: bên lổ tai không gió sấm; tay chân bị người





24