Đài gương truyện/40
女室漆魯
40. — GÁI TẤT-THẤT NƯỚC LỖ
Đời vua Mục-công nước Lỗ, làng Tất-Thất có một người con gái quá thì chưa lấy chồng, thường đứng tựa cột mà thở hót một cách buồn, tiếng trong như tiếng hạc. Người đi qua, ai nghe đều cảm thương. Một người đàn bà ở láng-giềng, vẫn cùng đi lại chơi sang bảo rằng:
— Sao mà thở hót làm gì buồn quá thế?! Cô muốn lấy chồng? để tôi làm mối cho.
Người con gái nói: — Chết nỗi! Bà không biết gì cả. Tôi có phải là vì sự không lấy chồng, cho nên không vui mà buồn đâu. Tôi lo cho rằng vua nước Lỗ ta nay đã già mà thái-tử còn non bé.
Người láng-giềng cười rằng:
— Cái sự đó đã có các quan nước Lỗ lo, mình là đàn bà, bận gì?
— Không phải thế. Bà không biết được thật. Việc đời rất nhiều cái không dính bận gì đến nhau mà thực can-hệ đến họa phúc của người ta. Tôi nhớ có một lần, có một người khách nước Tấn nghỉ chọ ở nhà tôi, buộc ngựa ở trong vườn, ngựa xổng chạy séo cả vào rau, thành ra tôi cả năm ấy không có rau ăn. Lại sau, có đứa con gái người láng-giềng theo người ta đi mất, nhà nó nhờ anh tôi đi đuổi hộ, gặp phải nước lũ, chết đuối chôi mất. Thành ra tôi nay suốt đời không có anh. Nay vua nước Lỗ già lẫn, thái-tử bé dại, những kẻ gian ác ngày sinh ra làm càn. Nếu bằng nước Lỗ mà có nạn thời vua quan đều phải lo, dân-gian đều phải khổ; đàn bà con gái riêng lánh vào đâu cho được yên? Tôi lấy làm lo lắm. Bà lại bảo đàn bà con gái không bận gì, là sao?!
— Cô nghĩ đến như thế thời tôi chịu thật.
Ba năm sau, nước Lỗ quả-nhiên loạn, nước Tề nước Sở cùng cho quân sang đánh. Lỗ có giặc luôn mãi, đàn ông đi lính, đàn bà vận lương, không được yên nghỉ. Người quân-tử có khen người con gái Tất-Thất rằng:
— Cái sự lo của người con gái ở Tất-Thất, xa làm sao!