Đời cách mạng Phan Bội Châu/Thay lời tựa
THAY LỜI TỰA
NĂM 1913, Phan Sào-Nam tiên-sinh đang ở bên Tàu, bỗng bị đô-đốc Quảng-đông là Long-tế-Quang vừa tham lợi, vừa sợ oai, bắt tiên-sinh hạ ngục toan giải giao cho chánh-phủ thuộc-địa Đông-dương. Nếu không có những bạn chính-khách Trung-hoa cứu khỏi, thì tiên sinh đã bị bắt về nước sớm hơn 12 năm kia rồi.
Lúc ở trong ngục Quảng-châu tiên-sinh thái nhiên viết ra tập sách tuyệt-mạng. tựa là « NGỤC-TRUNG-THƯ » tự thuật việc mình bôn-tẩu quốc-sự mấy mươi năm, lời lẽ rất là thành thiệt, bi tráng. Đến văn-chương hay thì khỏi phải nói.
Anh em Việt-Nam đồng-chí ở Tầu năm 1914 từng đem xuất-bản một lần. Năm 1938 lại mới in một lần nữa. Ai cũng phải nhìn nhận là tập văn có giá trị, cả về lịch-sử và văn-chương.
Chúng tôi đem dịch ra đây để công hiến đồng-bào xem cho biết.
Độc-giả đọc sẽ thấy bực người tài học và khảng khái như tiên-sinh, hai mươi năm về trước bôn-tẩu quốc-sự, có thanh danh trọng vọng biết bao, thế mà tiên-sinh vẫn giữ đức tự trọng tự khiêm, cho đến đỗi tự cho mình là ngu, là dở, ấy chính là một chỗ trì-thủ cao-thượng của nhà chí sĩ cựu học, và tiên-sinh là người khiến cho chúng ta đáng kính, không lấy sự thành bại luận anh-hùng, cũng chính vì chỗ trì thủ đó vậy.
Chẳng-bù với nhiều người tự xưng là chí sĩ mưu-quốc bây giờ, mỗi việc gì cũng háo thắng háo danh, chưa ra gì đã tự cao tự đại, chúng tôi tưởng họ cần phải học đạo trì-thủ còn lâu lắm.
Chỉ vì muốn treo cao tấm gương trì-thủ đó mà chúng tôi công-bố bản dịch « NGỤC-TRUNG-THƯ » này ra, không có sơ-ý nào khác hơn.