Nam Phong tạp chí/Quyển I/Số 2/Văn-uyển/Hát mừng gió nồm
HÁT MỪNG GIÓ NỒM
Bản-báo mới tiếp được bài « Gió nồm » của ông Đàm-xuyên Nguyễn-phan-Lãng. Xin đăng sau này để các ngài đọc báo xem. Ý bài ca cũng phảng-phất với tôn-chỉ của bản-báo. Bản-báo lấy làm mừng được một người bạn tri-âm.
Năm Đinh-tị mùa hè tháng sáu,
Khí nóng xông nung nấu tâm can.
Giời hôm giắt bọn thiếu-niên,
Tìm nơi hóng mát tới nơi Kiếm-hồ.
Cùng chúng bước lên cầu Thê-húc,
Tựa câu-lơn đảo trúc cầu-phong ;
Hơi đâu bỗng quạt vào lòng,
Phương nam đổ lại rập rùng lá cây.
Vây rồng lội bầy bày mặt sóng,
Khúc rắn quoanh cuồn cuộn cây cong.
Lọng sen cuốn mở phập phòng.
Điện dăng chớp nhoáng bóng hồng tứ tung.
Sen phưng phức hương nồng đưa tới,
Vạt áo bay phấp phới dường tiên.
Đương cơn nòng nực như điên,
Lưng lưng giải hết dạ phiền bấy lâu.
Mở vạt áo ca câu giải-uẩn,
Gõ dịp cầu gào gặn nghêu ngao.
Gió cao tiếng hát càng cao,
Lòng càng hớn hở giọng gào càng to.
Mừng quá độ như dồ như dại,
Hát lăm câu nghe chái nhẽ đời.
Rằng sao giời thiểm hỡi giời,
Bấy nay tiếc gió cho người sốt gan.
Mãi mới thấy một cơn thổi mát,
Mỏi dạ người khao khát đợi mong.
Làm cho nhiệt độc hơi xông,
Kẻ ngoài cảm nặng, người trong sốt ngầm.
Nay Cơ-bá có tâm hòa giải,
Giở gió cho khoan khoái mọi người.
Xin cho quạt khắp mọi nơi,
Quạt dòng thương sĩ, quạt người nông, công
Quạt cho giống mạ mồng sinh nẩy,
Để nhà nông dễ cấy dễ cầy.
Quạt cho buồm thuận thuyền ngay,
Để thương buôn bán ngày ngày lợi sinh.
Quạt cho óc thông minh đổi mới,
Để học trò tấn tới càng cao.
Quạt cho máy trí thêm vào,
Để công đua khéo nghề nào cũng hay.
Gió đâu gió thích thay chăng gió,
Vui đâu vui vui có thế này.
Mấy khi dì gió lại đây,
Xin hôn một chút bắt tay gọi là.
Tiếng sang sảng ngâm nga chưa giứt,
Bọn thiếu-niên ngằn ngặt đua cười.
Rằng: « Sao người khéo dở đời,
« Gió nào đứng lại cho người bắt tay?
« Gió là một cái hơi không-khí,
« Lần soay quanh ngoài bể dẫn vào.
« Nhân khi nhiệt-độ lên cao,
« Bốc đi gió lại bổ vào chỗ không.
« Dù có lúc hơi nồng nắng dữ,
« Tất có ngày được cữ thanh lương.
« Khi nồng khi gió là thường,
« Xưa nay người lại chưa tường hay sao? »
Nghe nhời nói hợp vào tân-học,
Lại hợp câu vãng phục tuần hoàn.
Khen rằng lý-tưởng đã nên,
Thiệt tay anh-tuấn thiếu-niên buổi này.
Nhưng biết một mà hai chưa biết,
Nhẽ sâu sa chưa xét tới cùng.
Bốn mùa bốn mặt gió giông,
Mỗi mùa mỗi khác gió không một chiều.
Có thứ gió hòa điều muôn vật,
Có gió sinh bệnh tật cho người.
Dẫu rằng thay đổi khí giời,
Mà trong lợi hại tùy thời khác nhau.
Kia chẳng thấy buổi đầu xuân nọ,
Gió đông non hòa-hú nuôi người
Cỏ hoa muôn vật đua tươi,
Tự-nhiên nào biết công giời có không.
Bởi sẵn khí xuân-dung mát mẻ.
Gió đều hòa ai kẻ biết công.
Vậy nên ở áng xuân-phong,
Vui trong thọ-vực cũng không ơn giời.
Kia chẳng thấy thu thời héo hắt,
Gió giong may sàn sạt lá cây.
Hơi đưa rát mặt cau mày,
Cỏ kia cháy sém hoa này héo khô.
Người cảm xúc khí thu nên mệt.
Kẻ ngóng trông thu tiết sinh sầu.
Cho hay dở gió về thu,
Ấy gươm Bạch-đế ấy dao Kim-thần.
Kìa chẳng thấy trong tuần đông-nguyệt,
Gió bắc-phong khí rét lạnh lùng.
Cây khô lá rụng tuyết đông,
Giao can cắt ruột hơi đồng thấm sương.
Thổi mặt khách đi đường buốt báy,
Thổi mặt người cầy cấy căm căm.
Mới hay đông-khí âm thầm,
Chẳng cưa sát vật cũng châm hại người.
Duy chỉ có khí giời mùa hạ,
Gió nồm nam thiệt hả dạ người.
Cỏ cây toan héo lại tươi,
Gặp cơn phiền nhiệt quạt giời phẩy ra.
Gió nam nổi nên ca Ngu-Thuấn.
Khúc Phụ-tài Giải-uẩn còn truyền.
Gió nam chưa tựa Tôn-Quyền,
Vũ-hầu kíp phải lập đàn cầu ngay.
Suy mới biết gió này là quí,
Khiến người ta thích ý thỏa lòng.
Vậy nên gặp cảnh huân-phong.
Lòng nào là chẳng động lòng mừng vui.
Huống ta ở gần nơi nhiệt đái,
Mặt giời soi giầu giải siết bao.
Lắm phen nồng nực nôn nao,
Nắng xông tách đá, nóng tiêu chẩy vàng.
Gió nam thổi lại càng thêm thích,
Bởi gió nam lợi ích cho người.
Ta cùng các cậu cùng vui,
Gió này đáng giá mấy mươi cho vừa.
Cậu cười mỗ ngẩn ngơ mỗ nhận,
Nhưng gió này mỗ sẵn lòng yêu.
Mỗ yêu mỗ quí trăm chiều,
Khôn đường ngăn cấm giở điều cuồng ca.
Nhân vì mỗ tuổi già sinh yếu,
Bị lắm phen hoạn-não đầu-phong.
Óc đau giạ sót như nung,
Gió thu chưa đoạn gió đông lại rồn.
Bất kỳ gặp cơn nồm đưa lại,
Thiệt sẵn tình sùng-bái hoan-nghênh.
Chẳng hay các cậu tinh nhanh,
Có lòng mừng đợi gió lành này chăng?
Bọn niên thiếu mặt mừng tay vỗ,
Trông nhau cười hớn hở cùng thưa.
Rằng: « Tôi kiến thức còn sơ,
« Gió lành gió dữ tính chưa được tường.
« Nay người đã dẫn đường chỉ nẻo,
« Mới mong manh được hiểu ít nhiều.
« Gió này thiệt đáng nên yêu,
« Già còn coi trọng, trẻ nào dám khinh.
« Vả trong phép vệ-sinh cũng dạy,
« Gió phương nam hây hẩy ích người.
« Mới hay người ở cõi đời,
« Vì nhờ gió quạt khí giời lại cho.
« Há những bực già nua thỏa thích,
« Bọn trẻ trung càng ích lợi nhiều.
« Gió này càng gió bao nhiêu,
« Càng to cánh phổi, càng giào huyết-luân.
« Càng sang-khải tinh thần khí lực,
« Càng rộng thêm kiến thức khôn ngoan.
« Lòng yêu siết kể muôn vàn,
« Xin dâng hương ngát bạch-đàn phụng [nghênh.
« Chúc cho gió trường sinh mãi mãi,
« Để ngày ngày quạt lại cho ta.
« Chúc cho gió rộng dần ra,
« Nơi gần mát mặt chỗ xa hả lòng.
« Chúc cho gió lưu thông bốn cõi,
« Dẫu ngăn sông cách núi cũng qua.
« Chúc cho gió mãi không già,
« Muôn năm quạt khắp khí hòa cõi Nam ».
Đàm-xuyên Nguyễn-phan-Lãng.
