Quốc văn trích diễm/Nguyễn Trãi
NGUYỄN-TRÃI 阮 廌 (1380-1442)
Ông người làng Nhị-khê, huyện Thượng-phúc, tỉnh Hà-đông, ở đời nhà Trần, đậu Thái-học-sinh. Sau nhân nhà Minh sang chiếm lấy nước ta, vua Lê Thái-tổ khởi nghĩa, ông bèn đi theo vua Lê; trong mười năm bình định, bày các mưu hoạch, giúp việc từ-cáo, thiệt là một người khai quốc công-thần đệ nhất, sau vua Thái-tổ cho ông làm chức hành-khiển (thủ-tướng). Ông mất năm 1442.
Ông không những là một ông tướng giỏi, lại là một ngày nhà đại văn-sĩ ở nước ta. Khi còn đương đánh dẹp, một tay ông thảo các từ-cáo ở trong quân, sau họp lại thành một tập gọi là Quân-trung từ-mệnh. Khi đã bình định rồi, ông làm bài Bình-Ngô đại-cáo để bá cáo việc dẹp xong giặc Minh cho thiên-hạ biết. Ông lại viết quyển An-nam vũ-cống là một quyển địa-dư-chí nước Nam, viết theo lối cổ văn như bài Vũ-Cống ở trong kinh Thư.
Về thơ văn chữ nôm thì còn truyền tụng lại bài thơ ông đọc cho Thị-Lộ và quyển Gia-huấn ca.
Ông lại viết nhiều bài thơ văn bằng chữ nho sau họp lại thành tập: Ức-trai toàn-tập (Ức-trai là tên hiệu của ông).