Bước tới nội dung

Rắn đầu biếng học

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Rắn đầu biếng học
của Lê Quý Đôn

Người ta kể rằng, một hôm, Tiến sĩ Vũ Công Trấn đến thăm Tiến sĩ Lê Phú Thứ là người bạn cùng đỗ Tiến sĩ khoa Giáp Thìn 1724 (sau đổi là Lê Trọng Thứ). Nghe con bạn là Lê Quý Đôn còn trẻ mà đã hay chữ, nên ông Trấn lấy đầu đề "Rắn đầu biếng học" để thử tài. Ít phút sau, Lê Quý Đôn đã làm xong bài thơ dưới đây:

LÊ QUÍ-ĐÔN

25. RẮN ĐẦU BIẾNG HỌC

Chẳng phải liu-điu vẫn giống nhà,
Rắn đầu biếng học, chẳng ai tha.
Thẹn đèn hổ-lửa, đau lòng mẹ,
Nay thét mai-gầm, rát cổ cha.
Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối,
Lằn lưng cam chịu vết roi tra.
Từ rày Châu, Lỗ, chăm nghề học,

Kẻo hổ-mang điều tiếng thế gia.

CHÚ-THÍCH.— Rắn là dắn. nhưng vì hai tiếng hơi giống nhau cho nên thường đọc lẫn. Bài thơ này vì có tiếng rắn, thành ra dùng tên các thứ rắn, như: liu-điu, hổ-lữa, mai-gầm, ráo (tức là rắn ráo), lằn (tức là thằn-lằn), hổ-mang. — Châu là quê thầy Mạnh-tử, Lỗ là quê đức Khổng-tử. tức là nói đạo của Khổng Mạnh.

Tác phẩm này, được phát hành trước ngày 1 tháng 1 năm 1930, đã thuộc phạm vi công cộng trên toàn thế giới vì tác giả đã mất hơn 100 năm trước.