Từ giã bạn bè lần cuối cùng

by Phan Bội Châu

Mạc sầu tiền lộ vô tri kỉ
Thiên hạ hà nhân bất thức quân?^[1]
Bảy mươi tư tuổi trót phong trần,
Nay được bạn mới tinh thần hoạt hiện^[2]
5Những ước anh em đầy bốn biển,
Nào ngờ trăng gió nhốt ba gian!
Sống xác thừa, mà chết cũng xương tàn,
Câu tâm sự gởi chim ngàn cá biển,
Mừng được đọc bài văn sinh vãn:^[3]
10Chữ đá vàng in mấy đoạn tâm can...
Tiếc mình nay sức mỏng, trí thêm khan,
Lấy gì đáp khúc đàn tri kỉ?
Nga nga hồ: chí tại cao sơn,
Dương dương hồ: chí tại lưu thủy!^[4]
Đàn Bá Nha mấy kẻ thưởng âm,
Bỗng nghe qua, khóc trộm lại thương thầm:
Chung Kì chết, e quăng cầm không gảy nữa!
20Nay đương lúc tử thần chờ trước cửa,
Có vài lời ghi nhớ về sau,
Chúc phường hậu tử tiến mau!

   

---

---

Chú thích

1. ▲ Trích hai câu trong Đường thi, bài Biệt Đông Đại của Cao Thích, nghĩa là:
   
   Chớ buồn lối trước không tri kỉ,
   
   Thiên hạ ai người chẳng biết ông?
2. ▲ Hoạt hiện: thể hiện sức sống.
3. ▲ Sinh vãn: tế sống.
4. ▲ Hai câu trích dẫn trong sách Liệt tử, lời Chung Tử Kì nhận xét tiếng đàn của bạn là Bá Nha, nghĩa là:
   
   15Tiếng vút lên ấy: chí hướng đặt vào nơi núi cao;
   
   Tiếng cuồn cuộn ấy: chí hướng đặt vào nơi nước chảy.